ബർലിനിലെ Hertie School വേദിയിൽ Rahul Gandhi നടത്തിയ പ്രസംഗം, ഇന്ത്യയിലെ സമകാലീന രാഷ്ട്രീയത്തെ മനസ്സിലാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ഏതൊരു ഗൗരവമേറിയ വായനക്കാരനും അവഗണിക്കാനാകാത്ത ഒരു ചരിത്രപ്രസ്താവനയാണ്. ഇത് ഒരു തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രസംഗമല്ല, ഒരു പാർട്ടി പ്രചാരണമുമല്ല. മറിച്ച്, ഇന്ത്യ എന്ന ആശയം തന്നെ ഏത് ദിശയിലേക്കാണ് നീങ്ങുന്നത് എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ഭരണഘടനാപരമായ ഇടപെടലാണ്. “ഇതൊരു തെരഞ്ഞെടുപ്പിനേക്കാൾ ആഴമേറിയ പോരാട്ടമാണ്” എന്ന വാചകം, ഈ പ്രസംഗത്തിന്റെ ആത്മാവിനെ ഒറ്റവരിയിൽ ചുരുക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഇപ്പോഴത്തെ രാഷ്ട്രീയ സംഘർഷം അധികാരമാറ്റത്തിന്റെ ചോദ്യത്തിൽ ഒതുങ്ങുന്നില്ല; അത് ഭരണഘടനയുടെയും സമത്വത്തിന്റെയും ജനാധിപത്യ സിവിലൈസേഷന്റെയും നിലനിൽപ്പിന്റെ ചോദ്യമായി മാറിയിരിക്കുന്നു എന്ന വാദമാണ് ഇവിടെ ഉന്നയിക്കുന്നത്.
ഭരണഘടനയെ ഇല്ലാതാക്കുകയാണ് ബി.ജെ.പി ചെയ്യുന്നതെന്ന ആരോപണം, വികാരപരമായ രാഷ്ട്രീയ ആരോപണമായി മാത്രം വായിക്കാനാവില്ല. കാരണം രാഹുൽ ഗാന്ധി ഈ വാദം ഉന്നയിക്കുന്നത് പ്രതീകാത്മകതയുടെ തലത്തിൽ അല്ല, ഘടനാപരമായ തലത്തിലാണ്. ഭരണഘടന എന്നത് ഒരു പുസ്തകമല്ല; അത് അധികാരത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഒരു നൈതിക കരാറാണ്. അധികാരം എങ്ങനെ വിനിയോഗിക്കപ്പെടണം, ആരെല്ലാം തുല്യരായി കണക്കാക്കപ്പെടണം, സംസ്ഥാനവും പൗരനും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം എങ്ങനെയായിരിക്കണം — ഈ ചോദ്യങ്ങൾക്ക് നൽകിയ ഉത്തരം കൂടിയാണ് ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന. ആ ഉത്തരം തന്നെ പുനർലിഖിതമാകുന്ന ഒരു പ്രക്രിയയാണ് നടക്കുന്നതെന്ന ആശങ്കയാണ് പ്രസംഗത്തിന്റെ തുടക്കം മുതൽ അവസാനം വരെ ഒഴുകുന്നത്.
സംസ്ഥാനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള തുല്യത എന്ന ആശയം ഇല്ലാതാക്കപ്പെടുന്നു എന്ന വിമർശനം, ഇന്ത്യയുടെ ഫെഡറൽ ഘടനയെക്കുറിച്ചുള്ള ഏറ്റവും ഗുരുതരമായ മുന്നറിയിപ്പുകളിൽ ഒന്നാണ്. ഇന്ത്യ ഒരു യൂണിറ്ററി രാഷ്ട്രമല്ല; അത് വ്യത്യസ്ത ചരിത്രങ്ങളും ഭാഷകളും സാംസ്കാരിക അനുഭവങ്ങളും ഉള്ള സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഒരു യൂണിയനാണ്. ഈ യൂണിയനിൽ ഓരോ സംസ്ഥാനത്തിനും തുല്യമായ ഭരണഘടനാപരമായ മാന്യതയുണ്ട്. അധികാരകേന്ദ്രികരണം ശക്തിപ്പെടുമ്പോൾ, ഈ തുല്യത വെറും ഭരണഘടനാപദമായി ചുരുങ്ങുന്നു. കേന്ദ്രം എല്ലാം തീരുമാനിക്കുകയും സംസ്ഥാനങ്ങൾ നടപ്പാക്കുന്ന യന്ത്രങ്ങളായി മാറുകയും ചെയ്യുന്ന അവസ്ഥ, ഭരണഘടനയുടെ ആത്മാവിനോട് തന്നെ വിരുദ്ധമാണ്. ഈ ഫെഡറൽ തുല്യത തകരുമ്പോൾ, ഇന്ത്യയുടെ വൈവിധ്യം ഒരു രാഷ്ട്രീയ പ്രശ്നമായി മാറുന്നു, സമ്പത്തായി അല്ല.
ഭാഷകൾക്കും മതങ്ങൾക്കും കൽപ്പിച്ചിട്ടുള്ള തുല്യത ഇല്ലാതാക്കപ്പെടുന്നു എന്ന വാദം, ഇന്ത്യയുടെ സാംസ്കാരിക ജനാധിപത്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു അടിസ്ഥാന ചോദ്യമാണ്. ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന ഒരു ഭാഷയെയോ മതത്തെയോ രാഷ്ട്രത്തിന്റെ മേൽക്കോയ്മയായി ഉയർത്തിയിട്ടില്ല. മറിച്ച്, ഭാഷാപരവും മതപരവുമായ വൈവിധ്യത്തെ തുല്യതയുടെ ചട്ടക്കൂടിനകത്ത് സംരക്ഷിക്കുകയാണ് അതിന്റെ ലക്ഷ്യം. എന്നാൽ ഒരു “പ്രധാന സംസ്കാരം” രാഷ്ട്രത്തിന്റെ സ്വാഭാവിക സ്വരമായി അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുമ്പോൾ, ബാക്കി എല്ലാം അതിനോട് പൊരുത്തപ്പെടേണ്ടി വരുന്ന അവസ്ഥയിലേക്ക് നാം നീങ്ങുന്നു. ഇത് നിയമപരമായി പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെടണമെന്നില്ല; രാഷ്ട്രീയ പ്രയോഗത്തിലൂടെ ഇത് സാധാരണവൽക്കരിക്കപ്പെടുന്നു. അങ്ങനെയാണ് തുല്യത അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നത്.
ഈ പ്രസംഗത്തിന്റെ കേന്ദ്രകാതൽ, “ഓരോ വ്യക്തിക്കും തുല്യ മൂല്യമുണ്ടാകണം” എന്ന ഭരണഘടനാപരമായ ആശയത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ശക്തമായ പുനർവായനയാണ്. രാഹുൽ ഗാന്ധി ഉദ്ധരിക്കുന്ന വോട്ടിംഗ് ക്രമക്കേടുകളുടെ ഉദാഹരണങ്ങൾ, വെറും തിരഞ്ഞെടുപ്പ് അട്ടിമറി ആരോപണങ്ങളായി മാത്രം കാണുന്നത് ഈ വാദത്തെ ദുർബലമാക്കും. ഒരു വ്യക്തി ഒരു സംസ്ഥാനത്ത് വോട്ട് ചെയ്ത ശേഷം മറ്റൊരു സംസ്ഥാനത്ത് വീണ്ടും വോട്ട് ചെയ്യുന്നു എന്നത്, അല്ലെങ്കിൽ ഒരേ പോളിംഗ് ബൂത്തിൽ ഒരാൾ നൂറുകണക്കിന് തവണ വോട്ട് ചെയ്യുന്നു എന്നത്, സിസ്റ്റത്തിന്റെ സാങ്കേതിക പരാജയം മാത്രമല്ല. അത് ചിലരുടെ വോട്ട് മറ്റുള്ളവരുടെ വോട്ടിനേക്കാൾ വിലപിടിപ്പുള്ളതാണ് എന്ന രാഷ്ട്രീയ മാനസികതയുടെ പ്രകടനമാണ്. ഈ മാനസികത, ഭരണഘടനയുടെ അടിസ്ഥാനവാക്യമായ “എല്ലാവരും തുല്യരാണ്” എന്ന ആശയത്തെ നിഷേധിക്കുന്നു.
ഇവിടെയാണ് പ്രസംഗം സാമൂഹിക അസമത്വത്തിന്റെ ആഴത്തിലേക്ക് കടക്കുന്നത്. ദളിതനും സവർണ്ണനും തുല്യരാകാൻ കഴിയില്ല എന്ന അവിശ്വാസം, ഇന്ത്യ 1947-ൽ ഔദ്യോഗികമായി തള്ളിക്കളഞ്ഞ ഒരു സാമൂഹിക മനസ്സാവസ്ഥയായിരുന്നു. ഭരണഘടന ആ അവിശ്വാസത്തിനെതിരെയുള്ള ഒരു ചരിത്രപ്രഖ്യാപനമായിരുന്നു. എന്നാൽ ആ അവിശ്വാസം വീണ്ടും രാഷ്ട്രീയ അധികാരത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം ആക്കാനുള്ള ശ്രമമാണ് നടക്കുന്നതെന്നതാണ് രാഹുൽ ഗാന്ധിയുടെ ഏറ്റവും ഗുരുതരമായ ആരോപണം. അതുകൊണ്ടുതന്നെ, വോട്ടിംഗ് സമ്പ്രദായത്തെ ആക്രമിക്കുന്നത് ഒരു തെരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രമല്ല; അത് സാമൂഹിക സമത്വത്തെതിരെയുള്ള ആക്രമണമാണ്.
1947-ലെ യഥാർത്ഥ വിപ്ലവം എന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം കാണുന്നത്, ബ്രിട്ടീഷുകാർ പോയി എന്ന സംഭവമല്ല, മറിച്ച് “ഓരോ ഭാഷയും, ഓരോ മതവും, ഓരോ ആശയവും തുല്യമാണ്” എന്ന ധീരമായ പ്രഖ്യാപനമാണ്. അത് ഒരു ചരിത്രപരമായ അത്ഭുതമായിരുന്നു. 140 കോടി ജനങ്ങളെ ഒരൊറ്റ സാമ്പത്തിക–രാഷ്ട്രീയ യൂണിയനായി, ഒരു ഭരണഘടനയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ബന്ധിപ്പിക്കുക എന്നത്, മൂന്നു നാലു യൂറോപ്പുകളെ ഒരുമിച്ച് ചേർക്കുന്നതിന് തുല്യമായ സങ്കൽപ്പശക്തി ആവശ്യപ്പെട്ട ഒരു രാഷ്ട്രീയ പരീക്ഷണമായിരുന്നു. ഈ പരീക്ഷണം വിജയിച്ചത്, തുല്യതയും സമത്വവും ഭരണഘടനാപരമായി അംഗീകരിച്ചതിനാലാണ്. ആ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങൾ ദുർബലമാകുമ്പോൾ, ഇന്ത്യയുടെ വലിപ്പം തന്നെ അതിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ ദൗർബല്യമായി മാറും.
ഈ പ്രസംഗം ഇന്ത്യയെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ആഭ്യന്തര വിമർശനമായി മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നില്ല. “ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യം ഒരു ആഗോള പൊതുനന്മയാണ്” എന്ന അവകാശവാദം, പ്രസംഗത്തെ അന്താരാഷ്ട്ര രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ നൈതിക തലത്തിലേക്ക് ഉയർത്തുന്നു. ലോകത്ത് ജനാധിപത്യത്തിൽ വിശ്വസിക്കുന്നവരുടെ വലിയൊരു വിഹിതം ഇന്ത്യയിലാണ്. ഇന്ത്യയിലെ ജനാധിപത്യ വ്യവസ്ഥിതിക്ക് നേരെയുള്ള ആക്രമണം, അതിനാൽ തന്നെ, ആഗോള ജനാധിപത്യ വ്യവസ്ഥിതിക്ക് നേരെയുള്ള ആക്രമണമാണ്. 140 കോടി ജനങ്ങളെ ജനാധിപത്യ പക്ഷത്തുനിന്ന് മാറ്റുന്നത്, ലോകജനാധിപത്യത്തിന്റെ ശക്തിസമവാക്യം തന്നെ മാറ്റിമറിക്കുന്ന ഒരു ചരിത്രസംഭവമായിരിക്കും.
ഹെർട്ടി സ്കൂൾ പോലുള്ള ഒരു യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് വേദിയിൽ നിന്നാണ് ഈ വാദങ്ങൾ ഉയരുന്നത് എന്നത്, ഇതിന്റെ രാഷ്ട്രീയ പ്രസക്തി ഇരട്ടിപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ഇന്ത്യയെ “വിദേശത്ത് അപകീർത്തിപ്പെടുത്തൽ” എന്ന പതിവ് പ്രതിരോധവാദത്തെ മറികടക്കുന്നു. ആഗോളവൽക്കരിച്ച ലോകത്ത്, ജനാധിപത്യം ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ സ്വകാര്യ ആഭ്യന്തര വിഷയമല്ല. ജനാധിപത്യത്തിന്റെ തകർച്ചകളും ദുർബലതകളും രാജ്യാതീത പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ടുതന്നെ, ഇന്ത്യയിലെ ജനാധിപത്യ പ്രതിസന്ധി ലോകം ശ്രദ്ധിക്കേണ്ട ഒരു വിഷയമാണ്.
ഈ പ്രസംഗത്തിന്റെ ഏറ്റവും അസൗകര്യകരമായ ഭാഗം, ദേശസ്നേഹത്തിന്റെ അർത്ഥത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യം ഉയർത്തുന്നതാണ്. ഭരണഘടനയിലെ വിള്ളലുകൾ മറച്ചുവയ്ക്കുന്നതാണോ ദേശസ്നേഹം, അതോ അവയെ തുറന്നുപറഞ്ഞ് തിരുത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നതാണോ യഥാർത്ഥ ദേശസ്നേഹം? രാഹുൽ ഗാന്ധി വ്യക്തമായി രണ്ടാമത്തെ നിലപാടാണ് സ്വീകരിക്കുന്നത്. അതാണ് ഈ പ്രസംഗത്തെ രാഷ്ട്രീയമായി അപകടകരമാക്കുന്നതും ഒരേസമയം നൈതികമായി ശക്തമാക്കുന്നതും.
Read more
അവസാനമായി, ഈ പ്രസംഗം ഒരു തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കാല തന്ത്രമെന്നോ ഒരു പാർട്ടിയുടെ പ്രതിരോധഭാഷയെന്നോ ആയി ചുരുക്കിക്കാണുന്നത്, അതിന്റെ ചരിത്രപ്രാധാന്യം നിഷേധിക്കുന്നതായിരിക്കും. ഇത് ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടനാപരമായ ആത്മാവിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ദീർഘചിന്തയാണ്. തെരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ വരും, പോകും. സർക്കാരുകൾ മാറും. പക്ഷേ സമത്വം, തുല്യത, വ്യക്തിമൂല്യം എന്നീ ആശയങ്ങൾ തകരുകയാണെങ്കിൽ, അവയെ തിരികെ സ്ഥാപിക്കാൻ ഒരു തെരഞ്ഞെടുപ്പും മതിയാകില്ല. അതുകൊണ്ടുതന്നെ, ബർലിനിൽ നിന്നുയർന്ന ഈ വാക്കുകൾ, ഇന്ത്യയുടെ മാത്രം രാഷ്ട്രീയ രേഖയല്ല; ലോകജനാധിപത്യത്തിന്റെ ഭാവിയെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു മുന്നറിയിപ്പാണ്.
