ഇന്ത്യയിലെ വ്യോമയാനരംഗം ഇത്രയും അപകടകരമായ ഒരു ഏകാധിപത്യത്തിന്റെ പിടിയിലാണെന്ന് വെറും കണക്കുകൾ കൊണ്ടല്ല, കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് ദിവസങ്ങൾ കൊണ്ട് രാജ്യത്ത് നടന്ന പ്രതിസന്ധിയാണ് ജനങ്ങൾക്ക് വ്യക്തമായി തെളിയിച്ചത്. മുൻകൂട്ടി അറിയിക്കാതെയും യാത്രക്കാരെ മാനസികമായും ശാരീരികമായും തയ്യാറാക്കാനാകാതെയും, ഇൻഡിഗോ ആയിരത്തിലധികം ഫ്ലൈറ്റ് സർവീസുകൾ കൂട്ടത്തോടെ റദ്ദാക്കിയപ്പോൾ, ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിമാനത്താവളങ്ങൾ യാത്രാഭാരം മാത്രമല്ല, മനുഷ്യനിരാശയുടെ ഭാരം തന്നെ ഏറ്റുവാങ്ങുന്ന പ്രതിച്ഛായയായി മാറി. പൊതുജനങ്ങളുടെ പണം വാങ്ങി, അവരുടെ സമയവും അവകാശവുമെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന ഒരു സ്വകാര്യ കമ്പനി, സ്വന്തം ആന്തരിക പ്രശ്നങ്ങൾക്കും പ്രവർത്തനാധിഷ്ഠിത തകരാറുകൾക്കും പേരിൽ ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ഗതാഗതധമനികളെ തന്നെ മരവിപ്പിക്കുന്നതെങ്ങനെ സാധിച്ചു? അതിന്റെ മറുപടി ഇന്ത്യയുടെ വ്യോമയാന നയങ്ങൾ, വിപണി നിയന്ത്രണം, ഉപഭോക്തൃ അവകാശങ്ങൾ, സർക്കാർ ഇടപെടൽ ഇവയെല്ലാം ചേർന്നുണ്ടാക്കിയ ഒരു വൻ വിടവിലാണ്.
ടിക്കറ്റുകൾ വാങ്ങി, കുട്ടികളോടും മുതിർന്നവരോടും കൂടി, വിവിധ നഗരങ്ങളിലും രാജ്യങ്ങളിലും നിന്നു യാത്രയ്ക്കായി എത്തിയ ആയിരക്കണക്കിന് ആളുകൾ എയർപോർട്ടുകളിൽ മണിക്കൂറുകളോളം നിൽക്കേണ്ടി വന്നത് ഒരു സാധാരണ ‘ഫ്ലൈറ്റ് റദ്ദാക്കൽ’ സംഭവം അല്ല; അത് യാത്ര നടത്തുന്ന ഒരു സാധാരണ ഇന്ത്യക്കാരന്റെ മാന്യതയിലും അവകാശത്തിലും നേരിട്ട് ഇടിച്ചുകയറുന്ന ആക്രമണമാണ്. രോഗചികിത്സയ്ക്കായി പറക്കുന്നവരും, തൊഴിൽസമ്മുഖങ്ങളിലേക്ക് പോകുന്ന യുവാക്കളും, മരിച്ച ബന്ധുവിനെ അവസാനമായി കാണാൻ ഓടുന്നവരും, വിദേശ പഠനത്തിനായി പോകുന്ന വിദ്യാർത്ഥികളും വിവിധ ജീവിതസാഹചര്യങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ദിവസം ആയിരക്കണക്കിന് ആളുകൾക്കു പൂർണ്ണമായ അനിശ്ചിതത്വത്തിൽ കാത്തിരിക്കേണ്ടിവന്നു. അവർക്ക് മുന്നറിയിപ്പൊന്നുമില്ല. ഒരു എസ്എംഎസ്സോ കോളോ പോലും ഇല്ലാതെ, അവരുടെ യാത്രയുടെ കണ്ണി ഒരു നിമിഷത്തിൽ മുറിഞ്ഞു. “ഫ്ലൈറ്റ് റദ്ദാക്കി” എന്ന ഒരു വരിയാണ് ഈ ജനങ്ങളെ നിശ്ശബ്ദതയിൽ ഒതുക്കിയ ഏക മറുപടി.
ഇതിന്റെ പിന്നിൽ ഒരു വൻ സാമ്പത്തിക രാഷ്ട്രീയ വിരൂപതയാണ്. ഇൻഡിഗോ ഇന്ത്യയിലെ ആഭ്യന്തര വിമാനയാനത്തിന്റെ 66 ശതമാനം വിപണി കൈവശം വച്ചിരിക്കുന്നു. ദിവസേന 2300-ൽ അധികം സർവീസുകൾ നടത്തുകയും രാജ്യത്തിനകത്തെ പത്ത് യാത്രക്കാരിൽ ആറുപേരിനെയും അവർ ഒറ്റയ്ക്ക് സേവനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്ന അവസ്ഥ, ഒരു ആരോഗ്യകരമായ മത്സര വിപണിയുടെ ലക്ഷണമല്ല അത് ഒരു അപകടകരമായ മൊണോപൊളിയുടെ സവിശേഷതയാണ്. ഈ കമ്പനി തളർന്നാൽ, ഇന്ത്യൻ വ്യോമയാനമേഖലയുടെ യഥാർത്ഥ പടലങ്ങൾ പൊളിഞ്ഞുവീഴും എന്ന അവസ്ഥയാണ് ഇപ്പോൾ ദൃഷ്യമാകുന്നത്. ഒരു സ്വകാര്യ കമ്പനിയുടെ അകത്തള തകരാറുകൾ ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിൽ തന്നെ പ്രത്യാഘാതം സൃഷ്ടിക്കുന്നുവെങ്കിൽ, അത് വിപണി തന്നെയായിരിക്കില്ല കുറ്റം; അത് വിപണിയെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന സംവിധാനമാണ് പ്രശ്നത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ മുഖം.
അതിനിടെ, DGCA പ്രഖ്യാപിച്ച Flight Duty Time Limitations (FDTL) നിയമം ഈ പ്രതിസന്ധിക്ക് ഒരു വിത്തുപോലെ പ്രവർത്തിച്ചു. നിയമങ്ങൾക്കുള്ള ലക്ഷ്യം ന്യായമാണ് പൈലറ്റുമാർക്ക് ആവശ്യമായ വിശ്രമവും സുരക്ഷിതമായ തൊഴിൽസാഹചര്യവും ഉറപ്പാക്കുക. ആഴ്ചയിൽ 48 മണിക്കൂർ തുടർച്ചയായ വിശ്രമം, രാത്രി സമയം 12 മുതൽ 6 വരെ പുനർനിർവചനം, ഒരു പൈലറ്റിന് രണ്ട് നൈറ്റ് ലാൻഡിംഗിൽ കൂടുതലാവരുതെന്ന നിയന്ത്രണം, fatigue reporting നിർബന്ധിതമാക്കൽ ഇവയെല്ലാം യാത്രക്കാരുടെ ജീവൻ സംരക്ഷിക്കാൻ അത്യാവശ്യമായ നടപടി രീതികളാണ്. പൈലറ്റുകൾ മനുഷ്യരാണ്; ഉറക്കം, വിശ്രമം, മാനസിക സജ്ജീവത ഇവ എല്ലാം സുരക്ഷയുടെ അടിത്തറയാണ്. എന്നാൽ ഇൻഡിഗോയുടെ പ്രതികരണം ഇതിലുണ്ട്: ലാഭം, വിമാനത്തിന്റെ സർവീസ് നിരക്ക്, റൂട്ടിംഗ്, operational cost ഇവയെല്ലാം ഭംഗിയായി നിലനിർത്താനാകില്ല എന്ന്. ഈ നിലപാട് വെളിപ്പെടുത്തുന്നത് ലാഭവും സുരക്ഷയും തമ്മിലുള്ള ഇന്ത്യൻ വ്യോമയാനമേഖലയിലെ ഒരു നിത്യ സംഘർഷമാണ്. യാത്രക്കാരുടെ സുരക്ഷയ്ക്കുള്ള നിയമം പാലിക്കാൻ തയാറല്ല എന്ന് പറയുന്ന ഒരു സ്വകാര്യ സ്ഥാപനത്തിന്റെ കൈകളിൽ 66% വിപണി വിട്ടു നൽകിയ ഭരണഘടനാ–വിപണി–നിയന്ത്രണ വ്യവസ്ഥ തന്നെ ഇന്ന് പ്രതിസന്ധിയിലാണ്.
ഈ സമരത്തിന് മറ്റൊരു ഇരുണ്ട വശവും ഉണ്ടായി. ഫ്ലൈറ്റുകൾ റദ്ദായതോടെ, മറ്റുപ്രധാന വിമാനക്കമ്പനികൾ നിരക്ക് കുത്തനെ ഉയർത്തി, ആളുകളുടെ അവശതയെ വിപണി-അവസരമാക്കി മാറ്റാനൊന്നും മടിക്കാതെ. സാധാരണയായി ₹7,000–₹10,000 ആയുള്ള ടിക്കറ്റുകൾ ₹20,000, ₹30,000 താണ്ടിയപ്പോൾ, ചില റൂട്ടുകളിൽ നിരക്കുകൾ 40,000–50,000 വരെ ഉയർന്നു. ഇതൊന്നും സർക്കാർ നിയന്ത്രണത്തിലുള്ള മേഖലയിൽ സംഭവിക്കുന്നില്ല; വിപണി മനുഷ്യരിൽ ആത്മാർത്ഥത കാണിക്കണമെന്ന ചിന്ത പുരാതനമാണ്. പക്ഷേ സർക്കാർ ഇതിനെ പൂർണ്ണമായും കൈവിടുകയും, യാത്രക്കാരെ സ്വന്തം വിധിക്കു വിട്ടുകൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. ഇത് ഒരു നിയന്ത്രണരഹിത വിപണിയുടെ ഏറ്റവും ക്രൂരമായ മുഖമാണ്: ആവശ്യക്കാർക്ക് അവശതയുള്ളപ്പോൾ, ലാഭം പരമാവധി ആയിരിക്കും.
അവിടെ സർക്കാർ എവിടെയാണ്? ഈ രാജ്യത്ത് Passenger Bill of Rights എന്ന ഒരു കാര്യത്തിന് നിയമപരമായ മാനം ഇല്ലാത്തതിന് ഉത്തരവാദി ആർ? ഫ്ലൈറ്റ് റദ്ദാക്കിയാൽ യാത്രക്കാർക്ക് നഷ്ടപരിഹാരം ലഭിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? ലഭിക്കണം. എന്നാൽ ഇന്ത്യയിൽ ഇത് ഒരു കാഴ്ചപ്പാടുപോലും ആകാത്ത ഒരു കാര്യം. എയർലൈൻസ് താൽപ്പര്യമില്ലെങ്കിൽ, അവർ റീഫണ്ട് നൽകാൻ വരെ മാസങ്ങളെടുക്കാം. പലപ്പോഴും റീഫണ്ടുകൾ പ്രത്യേക നിബന്ധനകളുമായി കുടുങ്ങും. ഒരു വിമാനക്കമ്പനി പിഴവുകൾ ചെയ്താൽ എന്താണ് ശിക്ഷ? ഒന്നുമില്ല. DGCAയ്ക്ക് പിഴ ചുമത്താനുള്ള അധികാരമുണ്ടെങ്കിലും, പൊതുതാൽപര്യത്തിനായി ശക്തമായി ഇടപെട്ടതായി കാണുന്നില്ല. സർവീസുകൾ റദ്ദാക്കുന്നതിന് മുൻപ് കമ്പനി യാത്രക്കാർക്ക് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയോ എന്നത് പരിശോധിക്കുന്നത് വരെ ഒരു പ്രക്രിയയല്ല. വ്യോമയാനം ഒരു ദേശീയ സുരക്ഷാ പൈലറ്റാണ് എന്ന തിരിച്ചറിവ് ക്രമേണ നഷ്ടപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വ്യോമയാനരംഗത്തിലെ കേന്ദ്ര ഏജൻസികൾ അവരവരുടെയും കമ്പനികളുടെയും സർക്കാരിന്റെയും ഇടയിലുള്ള ഒരു സംഭാഷണത്തിലേക്കാണ് ചുരുങ്ങുന്നത്.
ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ആകാശം ഒരു കമ്പനിയുടെ മനോഭാവത്തിനനുസരിച്ച് ചലിക്കുന്ന അവസ്ഥ എത്രത്തോളം അപകടകരമാണ് എന്നതിന് ഈ പ്രതിസന്ധി ഒരു പാഠപുസ്തക ഉദാഹരണമാണ്. ഇന്ന് സംഭവിച്ചത് വെറും പ്രവർത്തനപരമായ ഒരു തകരാറല്ല; അത് ഭാവിയിൽ കൂടുതൽ അപകടകരമായ പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് വഴിയൊരുക്കുന്ന ഒരു മുന്നറിയിപ്പുമാണ്. ഏത് ദിവസം വേണമെങ്കിലും ഒരു കമ്പനി ഷെഡ്യൂളുകൾ കുറച്ചാൽ, ഒരു നിയമം നടപ്പിലാക്കാൻ തയാറാകാത്ത പക്ഷം, അല്ലെങ്കിൽ പൈലറ്റുമാർക്കും ജീവനക്കാർക്കും ഉള്ള വേതന പ്രശ്നം തീർപ്പാകാതെ പോകുന്ന പക്ഷം, രാജ്യം വീണ്ടും ഇതുപോലെ തന്നെ തളരും. ഒരു സ്വകാര്യ സേവനമേഖലയിൽ പൊതുജനത്തിന്റെ ആശ്രയം ഇത്ര ഉയരുമ്പോൾ, സർക്കാർ അതിനെ നിയന്ത്രിക്കാനും സംരക്ഷിക്കാനും തയ്യാറാകണം. പക്ഷേ ഇന്ത്യയിലെ നയങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ പത്ത് വർഷത്തിനിടയിൽ തുടർച്ചയായി സ്വകാര്യവത്കരണത്തെയും വ്യവസായപരമായ മുൻതൂക്കത്തെയും മുൻനിർത്തിയും, വിപണി സ്വയം ശരിയാക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ചും മുന്നോട്ടുപോയപ്പോൾ, ഈ പോലുള്ള പ്രതിസന്ധികൾ അനിവാര്യമായിത്തീരുന്നു.
ഇന്ന് ഇന്ത്യയിൽ നടക്കുന്നത് ഒരു വ്യോമയാന പ്രശ്നമല്ല; അത് ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ഭരണം, പൊതുസേവനം, ഉപഭോക്തൃ അവകാശങ്ങൾ, വ്യവസായരംഗത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യം എന്നിവയുടെ ഭാവിയെക്കുറിച്ചുള്ള വൻ മുന്നറിയിപ്പാണ്. ഇത്തരത്തിൽ ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ഗതാഗതം ഒരു സ്വകാര്യകമ്പനിയുടെ ക്രമീകരണശക്തിയിൽ ആശ്രയിക്കാൻ തുടങ്ങിയാൽ, അത് വെറും സാമ്പത്തിക പ്രശ്നമല്ല; അത് ഒരു ഭരണഘടനാപരമായ തെറ്റായ വഴിയിലേക്കുള്ള നിലവിളിയാണ്. യാത്രക്കാരുടെ അവകാശങ്ങൾ ഉറപ്പാക്കാതെ, കുത്തകകളുടെ അധികാരം നിയന്ത്രിക്കാതെ, വ്യോമയാന നിയമങ്ങൾ ശക്തമായി നടപ്പിലാക്കാതെ ഒരു രാജ്യം “വികസിത രാഷ്ട്രം” ആകാൻ കഴിയില്ല. ഒരു വിമാനത്താവളത്തിൽ കുടുങ്ങിയ യാത്രക്കാരന്റെ ദുരിതം ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രശ്നമല്ല; അത് രാജ്യത്തിന്റെ കെട്ടുറപ്പിനെയും നയപരമായ ദിശകളെയും വെല്ലുവിളിക്കുന്ന കളക്ടീവ് ദുരന്തമാണ്.
ആകാശം ഒരു കമ്പനിയുടെ ലാഭനിരക്കിൻ്റെ ചാർട്ടല്ല; അത് ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ശ്വാസവും സ്വാതന്ത്ര്യവുമാണ്. അവിടെയാണ് ഇപ്പോൾ ഇന്ത്യയുടെ സാധാരണ ജനങ്ങളുടെ ശബ്ദം കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നത്: നിയന്ത്രണമില്ലാത്ത വിപണി, മറുപടി പറയാൻ മടിയുള്ള സർക്കാർ, ഉത്തരവാദിത്വം ഒഴിവാക്കി മാറിനിൽക്കുന്ന കമ്പനികൾ ഈ കൂട്ടുകെട്ട് ഇന്ത്യയുടെ വ്യോമയാനരംഗത്തെയും ജനങ്ങളുടെ യാത്രാവകാശത്തെയും ഭീഷണിയിലാക്കുന്നു. ഇന്നത്തെ ഈ കൂട്ടറദ്ദാക്കലുകൾ അതിന്റെ ചെറിയൊരു സൂചന മാത്രമാണ്; പരിഹാരം ഇന്ന് തന്നെ കണ്ടെത്തിയില്ലെങ്കിൽ, ഭാവിയിലെ പ്രതിസന്ധികൾ കൂടുതൽ വലുതും അപകടകരവുമായിരിക്കുമെന്നതിൽ യാതൊരു സംശയവുമില്ല.
ഇന്ത്യയിലെ വ്യോമയാനം ഇന്ന് ഒരു സ്വകാര്യ കമ്പനിയുടെ താളത്തോടു മാത്രം ചലിക്കുമ്പോൾ, അതിനുപുറമെ മറ്റൊരു ആഴത്തിലുള്ള പ്രവണതയും ഇപ്പോൾ രൂപം കൊണ്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു ദേശത്തെ പ്രധാന വിമാനത്താവളങ്ങൾ ഒന്നൊന്നായി ആദാനി ഗ്രൂപ്പിന്റെ കൈകളിലേക്കു കൈമാറപ്പെടുന്നു. എയർപോർട്ടുകളുടെ മാനേജ്മെന്റ്, വരുമാനം, ഭൂഉപയോഗം, കൺസഷൻ കരാറുകൾ എല്ലാം കൂടി, ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ഗതാഗത മേധാവിത്വം ഒരു ബിസിനസ് സാമ്രാജ്യത്തിലേക്ക് ചുരുങ്ങുമ്പോൾ, അതിനൊപ്പം എയർലൈൻ കമ്പനികളും ആ സമ്പ്രദായത്തിന്റെ നിർദേശങ്ങൾക്കു കീഴടങ്ങേണ്ട സാഹചര്യം സ്വാഭാവികമായി പിറക്കുന്നു. ഇൻഡിഗോയുടെ ഈ കൂട്ടറദ്ദാക്കലുകളും പ്രവർത്തനതകരാറുകളും, യാത്രക്കാരുടെ അവകാശങ്ങൾ നിരന്തരം തകർന്നുകിടക്കുന്ന ഭാവിയും നോക്കുമ്പോൾ, ഇന്ത്യയിലെ വ്യോമയാനരംഗം ശാന്തമായി ഒരു പുതിയ സഖ്യഭൂമിയിലേക്ക് നീങ്ങുകയാണെന്ന സൂചനകൾ അവഗണിക്കാൻ ആർക്കും കഴിയില്ല.
വിമാനത്താവളങ്ങൾ ഒരു കൂട്ടത്തിൽ ഒരു വ്യവസായി കോർപ്പറേറ്റ് ഗ്രൂപ്പിന്റെ പിടിയിൽ എത്തിയാൽ, അവിടെ സേവനം ചെയ്യുന്ന എയർലൈൻസുകൾ മാർക്കറ്റിൽ നിലനിൽക്കുന്നതിനുള്ള വഴികളും അവസരങ്ങളും സ്വാഭാവികമായി അവരുടേതായ എക്കോസിസ്റ്റത്തിനനുസരിച്ച് പുനഃക്രമീകരിക്കപ്പെടും. അതിന്റെ ആദ്യ അടയാളമായി രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും ശക്തമായ എയർലൈൻ പോലും ഇന്നുല്ലുപോലെ നിശ്ചലാവസ്ഥയിലായിത്തീരുന്നത്, വരുംകാലത്ത് വിമാനങ്ങൾ, റൂട്ടുകൾ, ഗ്രൗണ്ടിങ്, എയർപോർട്ട് ആക്സസ് ഇവയെല്ലാം ഒരൊറ്റ സമുച്ചയശക്തിയുടെ പരിധിയിലേക്ക് ചുരുങ്ങാൻ പോകുന്ന ഒരു ഭാവിദിശയേക്കുറിച്ചുള്ള സൂചനയായി കാണുന്നത് അസംബന്ധമല്ല. ഈ രാജ്യത്തിന്റെ ആകാശത്ത് വലിയൊരു പുനർക്രമണം നടന്നു കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്; ജനങ്ങളുടെ അവകാശങ്ങളും യാത്രാസുരക്ഷയും അതിൽ എവിടെ നിൽക്കണം എന്ന ചോദ്യം എല്ലാവർക്കും ഇപ്പോൾ തന്നെ ഉണർന്നിരിക്കേണ്ടതുണ്ട്.
Read more
