വേണുവിന്റെ ജീവിതം ഒരു കുടുംബത്തിന്റെ ശ്വാസകോശം പോലെ തന്നെയായിരുന്നു. ഭാര്യയുടെ ആശ്രയവും, രണ്ട് കുട്ടികളുടെ ബലം ചേർന്ന കയ്യും, വൃദ്ധയായ അമ്മയുടെ ദീപസ്തംഭവുമായിരുന്നു അവൻ. പ്രഭാതങ്ങളിൽ ഒരു ചായയുടെയും ഒരു പ്രതീക്ഷയുടെയും ചൂടോടെ പുറപ്പെട്ട് വൈകുന്നേരവും തിരിച്ചെത്തി ചിരിക്കുകയും വിയർപ്പിന്റെ റുമാൾ കൊണ്ട് കുട്ടികളുടെ മുഖത്തുള്ള പൊടിയും തുടച്ച് നീക്കുകയും ചെയ്ത നിശബ്ദമായ ഉത്തരവാദിത്വത്വം നിറഞ്ഞ ജീവിതം. എന്നാൽ ഒരുദിവസം നെഞ്ചിൽ കനത്ത ഒരു തീപിടുത്തം പൊട്ടിത്തെറിക്കുന്ന പോലെ വേദന ഉയർന്നു. അവൻ മരണം തന്റെ വാതിൽ തട്ടുന്നതായി തോന്നിയെങ്കിലും, മരിക്കാൻ തയാറല്ലായിരുന്നു. കാരണം മരണത്തെക്കാൾ വലുതായിരുന്നു തന്റെ കുട്ടികളുടെ ഭാവി, ഭാര്യയുടെ തോളിൽ വീണുനിൽക്കുന്ന ആശ്രയം, വീണുപോകുന്ന കുടുംബത്തിന്റെ ഒട്ടു ചിതറാതിരിക്കാൻ ഉള്ള ആന്തരിക യുദ്ധം. ജീവനുവേണ്ടിയാണ് അവൻ 108 ആംബുലൻസിൽ കയറിയത്
ആംബുലൻസ് ഉച്ചവെയിലിലൂടെ തിരുവനന്തപുരത്തേക്കുള്ള ഗതിയിൽ ഇരിക്കുമ്പോൾ, സൈറണിന്റെ ശബ്ദം ആകാശത്തോട് പറയുന്നു ഈ മനുഷ്യനെ രക്ഷിക്കൂ. ആശുപത്രിയുടെ വാതിലുകൾക്കുള്ളിലേക്ക് അദ്ദേഹം കടന്നപ്പോൾ, ആകാശം പൊട്ടിത്തെറിച്ച പ്രതീക്ഷകൾക്കിടയിൽ, ജീവിതം പിടിച്ചു നിൽക്കുന്ന ഒരു ശ്വാസം മാത്രം അവശേഷിച്ചിരുന്നു. അതാണ് മെഡിക്കൽ കോളേജിലെ ബെഡിൽ കിടന്നു ലഭിക്കാത്ത ചികിത്സയും കാത്തിരിപ്പും കൊണ്ടുള്ള യാഥാർത്ഥ്യം. ഒന്നാം ദിവസം കടന്നു. ഡോക്ടറുടെ മുഖം അരമണിക്കൂർ കഴിഞ്ഞാണ് കാണാനായത്. പക്ഷേ അവന്റെ നെഞ്ചിൽ കിടക്കുന്ന വേദനയ്ക്ക് പേരോ മരുന്നോ നൽകാനായില്ല. രണ്ടാം ദിവസം, മൂന്നാം ദിവസം, ആറാം ദിവസം സമയം ആശുപത്രിയിലെ തുരുത്തിൽ കുടുങ്ങിയ പോലെ നീങ്ങാതെ നിന്നു. ECG? Troponin test? Angioplasty? ഒന്നും ആരംഭിച്ചില്ല. അതേസമയം ആശുപത്രിയുടെ വഴികളിലൂടെ ഓടി നടക്കുന്ന സ്റ്റാഫുകളുടെ വേഗവും അർത്തവും ജീവിതത്തിന്റെ യുദ്ധം പോലെ തോന്നിയെങ്കിലും, ഈ മനുഷ്യന്റെ നെഞ്ചിനുള്ളിലെ യുദ്ധം ആരും കാണാനോ കേൾക്കാനോ കഴിഞ്ഞില്ല.അവൻ ആശുപത്രി ബെഡിൽ കിടന്നപ്പോൾ തന്റെ നെഞ്ചിലെ വേദനയേക്കാളും കഠിനമായ വേദന മറ്റൊന്നായിരുന്നു . എന്നെ കാണാൻ വരുന്ന ഡോക്ടർ എവിടെയാണ്? എനിക്കെന്താണ് രോഗം എന്ന് ആരെങ്കിലും വ്യക്തമാക്കുമോ? ദിവസങ്ങൾ കടന്നു. മരുന്നോ, ടെസ്റ്റോ, ചികിത്സയുടെ ദിശയോ ഒന്നും ഉണ്ടായില്ല. തന്റെ സുഹൃത്തിനോട് അയച്ച ശബ്ദ സന്ദേശം ഇന്ന് കേരളത്തിന്റെ ആരോഗ്യ മേഖലയുടെ എപിറ്റാഫ് പോലെ തോന്നുന്നു “ആറ് ദിവസമായെങ്കിലും എനിക്കൊരു ചികിത്സ കിട്ടിയില്ല. എനിക്ക് എന്തെങ്കിലും സംഭവിച്ചാൽ ഇത് അറിയിക്കണം.” ഒരു മനുഷ്യൻ മരണത്തിന് മുന്നിൽ നിൽക്കുമ്പോൾ തയ്യാറാക്കുന്ന വില്ലുപോലെയായിരുന്നു ആ ശബ്ദം. എന്നാൽ അതുപോലും ഒരു ഡോക്ടറുടെ ചെവിയിൽ എത്തിച്ചേരാതെ പോയി. അന്ന് രാത്രി വേണുവിന്റെ ഹൃദയം അവസാനമായി നിശ്ചലമായി. ശബ്ദം ചെവികളിൽ മുഴങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ ശരീരത്തിൽ ജീവൻ തന്നെ ഇല്ലാതായിഅതാകട്ടെ ഒരു സിസ്റ്റത്തിന്റെ പരാജയം മാത്രമല്ല അതൊരു സമൂഹത്തിന്റെ സംവേദനശൂന്യതയുടെ സാക്ഷ്യപത്രം. രോഗിയായ വേണു, ആറ് ദിവസത്തെ നിരാശയും ശ്വാസം മുട്ടലും മറികടന്ന് ഒരിക്കൽ ഫോൺ എടുത്തു. ഒരാൾക്കോ കുടുംബത്തിനോ അല്ല. ഒരു സുഹൃത്തിനെയാണ് വിളിച്ചത്. കാരണം അവൻ അനുഭവിച്ചിരുന്നത് മരണം ഒരുപാട് അടുത്തിരിക്കുകയാണെന്നു. അവന്റെ ശബ്ദം വിറയലോടെ ഫോൺ ലൈനിലൂടെ പറഞ്ഞു “എന്നെ ആറ് ദിവസമായി ആശുപത്രിയിൽ കിടക്കുന്നു. എനിക്കൊരു ചികിത്സ കിട്ടിയിട്ടില്ല. എനിക്ക് എന്തെങ്കിലും സംഭവിച്ചാൽ എന്റെ ശബ്ദം പുറത്തേക്ക് എത്തണം.” അതായിരുന്നു അവന്റെ ‘ലിവിംഗ് വിൽ’, അവന്റെ അവസാന സത്യപ്രമാണം.
ആ ശബ്ദം ഇന്നത്തെ കേരളത്തിന്റെ ആരോഗ്യ സംവിധാനത്തിന്റെ ശവമഠങ്ങൾ നിറഞ്ഞ ഇടനാഴികളിൽ മുഴങ്ങുന്ന ഒരു പ്രാർത്ഥനയായിരുന്നു. എന്നാൽ ആ പ്രാർത്ഥനക്കും മറുപടി ലഭിക്കാതെ, രാത്രിയിലെ ശൂന്യച്ചായത്തിലൂടെ അവന്റെ ഹൃദയം അവസാനമായി നിശ്ചലമായി. ഒരു അമ്മ മകനെ നഷ്ടപ്പെടുത്തി. രണ്ട് കുട്ടികൾ ലോകത്തിന്റെ അടിമുടി വീണുപോയിരിക്കുന്നു. ഭാര്യയുടെ കൈയിൽ നിന്ന് പുറകോട്ട് വീണ ഗ്ലാസ് ഉടച്ചു നിലംപൊത്തിയതുപോലെയാണ് അവളുടെ ഹൃദയം. ഇതൊന്നും ഒറ്റമരണമല്ല . ഇത് ഒരു യാന്ത്രികവും ബോധമില്ലാത്ത ആരോഗ്യസംവിധാനത്തിന്റെ നേർ കണ്ണാടിയാണ്.
വേണുവിന്റെ മരണം സംഭവിച്ച ക്ഷണത്തിൽ തന്നെ ഒരു നാടിന്റെ രോഗകിടക്കയിൽ പെട്ടിരിക്കുന്ന ആരോഗ്യരംഗത്തിന്റെ നിശ്ശബ്ദമായ യഥാർത്ഥ്യം മുഴങ്ങിത്തുടങ്ങി. ഒരു മെഡിക്കൽ കോളേജിന്റെ വാർഡിൽ രോഗിയുടെ ശ്വാസം മുട്ടിപ്പോകുന്നതിനേക്കാൾ ഭയാനകമായ കാര്യമെന്താണ് എന്ന് ചിന്തിച്ചാൽ, അതിന്റെ മറുപടി ഈ സമൂഹം കണക്കുകൾ കൊണ്ട് മറയ്ക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു “ഇത്രയാളുകൾക്ക് ചികിത്സ നൽകി”, “അഞ്ചുലക്ഷം വരെ ഇൻഷുറൻസ്”, “അറുപതു ലക്ഷം കുടുംബങ്ങൾക്ക് സൗജന്യപരിചരണം”. പക്ഷേ വസ്തുത ഇതാണ്: ചികിത്സ കിട്ടാതെ ഒരു മനുഷ്യൻ സുഹൃത്തിനോട് അവസാന ശബ്ദം റെക്കോർഡ് ചെയ്ത് മരിക്കേണ്ട സ്ഥിതി വന്നാൽ, ആ രോഗ്യ കേരളം അഭിമാനിക്കുന്ന ആരോഗ്യ മോഡൽ ഒരു ഫോട്ടോ ഫ്രെയിമിൽ ഒതുങ്ങുന്ന നോസ്റ്റാൾജിയ മാത്രമായിരിക്കും.
ആശുപത്രി അധികൃതരും ഡോക്ടർമാരും നഴ്സുമാരും കുറ്റക്കാരല്ല, പക്ഷേ അവർ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന സംവിധാനം തകരാറിലാണെന്ന വസ്തുത നിഷേധിക്കാൻ ആരുമില്ല. അമിതമായ രോഗി തിരക്ക്, ഡോക്ടർമാർക്ക് വിശ്രമമില്ലാത്ത ഡ്യൂട്ടികൾ, മരുന്നില്ലാത്ത ഫാർമസികൾ, കിടക്കയില്ലാത്ത വാർഡുകൾ, മോണിറ്ററില്ലാത്ത ഐസിയുക്കൾ ‘ഇവയൊക്കെ ചേർന്നപ്പോൾ ഒരു ജീവിതം ഒരു ഫയൽ നമ്പറായി മാറുകയായിരുന്നു. ആറ് ദിവസം മെഡിക്കൽ കോളേജിൽ കിടന്നിരുന്ന വേണുവിന്റെ കേസ് ഒരു individual negligence അല്ല, ഇത് ഒരു systemic collapse ആണ്. ഹൃദയാഘാത രോഗിക്ക് എത്തിയ ഉടൻ നിർബന്ധമായിരിക്കേണ്ട ECG, Troponin Test, Clot dissolving injection (Thrombolysis), അല്ലെങ്കിൽ ആവശ്യമായെങ്കിൽ Angioplasty ഇവ ഒന്നും നടപ്പിലാക്കിയില്ലെങ്കിൽ, അത് ഡോക്ടർ മറന്നതുകൊണ്ടല്ല; അതിന് പിന്നിൽ നിർദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും ഉത്തരവാദിത്തവുമില്ലാത്ത ഒരു medical administration ആണ്.
സർക്കാർ പ്രസംഗങ്ങളിൽ “Universal Health Coverage”, “Healthcare Revolution”, “അഞ്ചു ലക്ഷം രൂപയുടെ കവറേജ്” എന്നുവിളിച്ചാലും, യഥാർത്ഥത്തിൽ Krankenzimmer-ൽ കിടക്കുന്ന രോഗിക്ക് സൗജന്യ പ്രതീക്ഷ അല്ല, കാത്തിരിപ്പാണുള്ളത്. ഒരിക്കൽ കേരളം ആശംസിച്ചത് പൊതുആശുപത്രികളിൽ ജനങ്ങൾക്കുള്ള വിശ്വാസമാണ് പക്ഷേ ഇന്ന് ആ വിശ്വാസം തകർന്നടിയുകയാണ്. ഒരു രോഗി ആശുപത്രിയിൽ കയറിയാൽ അവന്റെ രോഗം മോശമാണെങ്കിൽ പോലും ഡോക്ടർമാർക്ക് അത് അറിയിക്കാൻ സമയം ലഭിക്കാത്ത അവസ്ഥ. relatives are told: “Doctor busy”, “Report not ready”, “Money not needed, but beds are full”. എന്നാൽ മനുഷ്യർ കരയുന്നത് പണം ഇല്ലാത്തതിനല്ല, ചികിത്സ ഇല്ലാത്തതിനാണ്.
പക്ഷേ പ്രശ്നം ഇതിൽ ഒതുങ്ങുന്നില്ല. നമുക്കിവിടെ ചോദിക്കേണ്ട ചോദ്യമാണ് ഈ മരണം സംഭവിച്ചത് ആരുടെ ഉത്തരവാദിത്തത്തിലാണ്? ആരോഗ്യ മന്ത്രി ഇതിനെ ‘ദുരഭിമാനം’ എന്ന് വിളിക്കുമോ, അല്ലെങ്കിൽ ശവസംസ്കാര ചടങ്ങുകൾക്കു ശേഷം നീണ്ട നിശബ്ദതയിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കൾ അതിനെ “അപവാദ പ്രചരണം” എന്നുവിളിക്കുമോ? ഒരാൾ മരിച്ചു. പക്ഷേ ഒരു സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ആത്മവിശ്വാസം തകർന്നുപോയി. പിന്നെയും പ്രസംഗങ്ങൾ ഉണ്ടാകും: “കേരള മോഡൽ”, “ആരോഗ്യ രംഗത്തെ പുരോഗതി”, “വിദേശങ്ങളിൽ പോലും കേരളത്തെ അനുകരിക്കുന്നു”. എന്നാലും ഒരു വാക്ക് ഉണ്ട്—സത്യം. അത് സൗകര്യങ്ങൾക്കോ പദവിക്കോ മുൻപിൽ നിൽക്കുകയില്ല, പ്രതിബിംബത്തെ പോലെ നമ്മെ നോക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കും. വേണുവിന്റെ മരണം ആ പ്രതിബിംബമാണ്.
കേരളത്തിന്റെ ആരോഗ്യരംഗം എപ്പോഴോ അടിവേരുകളിൽനിന്ന് വിങ്ങിപ്പൊട്ടാൻ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. പ്രാഥമികാരോഗ്യകേന്ദ്രങ്ങളിൽ തിങ്കളാഴ്ച മുതൽ വെള്ളിയാഴ്ച വരെ മാത്രം ഡോക്ടർ; മരുന്നുകൾ supply ചെയ്തിട്ടില്ല; ഗ്രാമങ്ങളിൽ പ്രതിവാരമായി ഒരു ദിവസം മാത്രമാണ് പൊളിച്ചു നിക്കാറായ പഴയ ബിൽഡിംഗുകളിൽ OP നടക്കുന്നത്. ജില്ലാശുപത്രികൾ overcrowded; പേപ്പർ രജിസ്ട്രേഷൻ, ഫയലുകളും ടോക്കൺ നമ്പറുകളും കൈകളിൽ പിടിച്ച് രാവിലെ അഞ്ചുമുതൽ നിരയിൽ നിൽക്കുന്ന ആളുകൾ. മെഡിക്കൽ കോളേജുകൾ അവിടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കാനെത്തുന്ന രോഗി വൈകുന്നേരം ലക്ഷ്യമെങ്കിലും ഡോക്ടറെ കാണും, ഡയഗ്നോസിസ് രണ്ടുദിവസം കഴിഞ്ഞും കിട്ടുമോ ഇല്ലയോ. അതേസമയം, ഇൻഷുറൻസ് പദ്ധതികൾക്ക് പ്രീമിയം അടയ്ക്കാൻ സംസ്ഥാനത്തിന് സമയം കിട്ടും, PR വീഡിയോ തയാറാക്കാൻ ഏജൻസികൾ ഏർപ്പെടും, പക്ഷേ actual bed-per-patient ratio മെച്ചപ്പെടുത്താൻ ആരും ശ്രമിക്കില്ല.
കേരളത്തിന്റെ ആരോഗ്യമേഖലയുടെ ഈ തകർച്ചയുടെ മൂല കാരണം ഒരാളെയും അല്ല, ഒരു പാർട്ടിയെയും മാത്രമല്ല കുറ്റപ്പെടുത്തുന്നത്; സിസ്റ്റം തന്നെ ദീർഘകാലം അവഗണിക്കപ്പെട്ടതാണ്. ചികിത്സ ഒരു മനുഷ്യാവകാശമാണെന്ന ബോധ്യം നാം നഷ്ടപ്പെടുത്തി, അതിനെ ‘സൗജന്യം’, ‘പദ്ധതി’, ‘ഇൻഷുറൻസ്’, ‘കാർഡ്’ എന്നിവയിലേക്ക് ചുരുക്കി വികസിപ്പിച്ചു. ആരോഗ്യത്തെ ഒരു രാഷ്ട്രീയ സ്ലോഗനാക്കി മാറ്റി, ആ ആശുപത്രികളുടെ മണ്ണിൽ പതിഞ്ഞുകൊണ്ടിരുന്ന കരച്ചിലുകൾ കേൾക്കാതെ. രോഗിയുടേതു മരണമല്ല ഇത് മാത്രം സംസ്ഥാനം തന്നെ രക്തസ്രാവം അനുഭവിക്കുന്ന നിമിഷമാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ധനകാര്യക്കുറവും അല്ല, നേതൃത്വത്തിന്റെയും prioritiessന്റെയും അഭാവമാണ് ഈ മരണത്തിന് പിന്നിൽ.
ഡോക്ടർമാരെയും നഴ്സുമാരെയും കുറ്റപ്പെടുത്തുവാൻ എളുപ്പമാണ്, പക്ഷേ അവർ കഠിനാധ്വാനം ചെയ്യുന്നുണ്ടോ ഇല്ലയോ എന്നതല്ല പോരായ്മ അവർക്കു മനുഷ്യശേഷിയെ അതിക്രമിക്കുന്ന ഭാരവാഹിത്വം ഏർപ്പെടുത്തിയിരിക്കുകയാണ്. 36 മണിക്കൂർ break ഇല്ലാതെ ഡ്യൂട്ടി ചെയ്യുന്ന റെസിഡന്റ് ഡോക്ടർ, വെയിറ്റിംഗ് റൂമിൽ 100 രോഗികളെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന ഒരു സ്റ്റാഫ് നഴ്സ്, മരുന്നില്ലെന്ന് പറഞ്ഞ് രോഗിയുടെ കുടുംബത്തിന് മുന്നിൽ തലയടിക്കുന്ന ഫാർമസി ജീവനക്കാരൻ ഇവരാണ് ഈ തകർന്ന സിസ്റ്റത്തിന്റെ ചോദ്യക്കുറിപ്പുകൾ. അവർ കുറ്റക്കാരല്ല, അവർക്ക് മറ്റൊരു വഴി കാണിച്ചുതന്നിട്ടില്ല.
ഇതിനിടയിലാണ് വേണുവിന്റെ മരണം ഒരു ചോദ്യമാകുന്നത്: ചികിത്സ ലഭിക്കാതെ മരിച്ച ഒരു വ്യക്തി മലയാളം പത്രങ്ങളിൽ രണ്ടുദിവസം മാത്രം വാർത്തയായി തെളിയും. പിന്നെ മറക്കപ്പെടും. എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശബ്ദ സന്ദേശം “എനിക്കൊരു ചികിത്സയുമില്ലാ… എന്തെങ്കിലും സംഭവിച്ചാൽ ജനങ്ങൾ കേൾക്കണം” അതിനാണ് മറക്കാൻ പറ്റാത്ത കരുത്ത് ഉണ്ടായിരിക്കുന്നത്. കാരണം ആ ശബ്ദത്തിൽ ഒരാളുടേതല്ല, ആയിരക്കണക്കിന് പേരുടെ അവസാന ശ്വാസം ഒളിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ആ ശബ്ദം ഓരോ രാഷ്ട്രീയ വേദികളിലും ഊർജ്ജസ്വലമായി തട്ടി ചോദിക്കും: നിങ്ങൾ ആശുപത്രി കെട്ടിടങ്ങൾ inaugurat ചെയ്യുമ്പോൾ, ചികിത്സ ലഭിക്കാതെ മരിക്കുന്നവരുടെ പേരുകൾ വായിച്ചിട്ടുണ്ടോ?
ഒരു സംസ്ഥാനത്തിന് ആവശ്യമായത് announcements അല്ല, accountability ആണ്. ആശുപത്രികളിൽ ചികിത്സ ലഭ്യമാവാത്തതിനെ “സൗകര്യക്കുറവ്”, “തിരക്ക്”, “പ്രവർത്തകരുടെ ക്ഷാമം” എന്നിവയായി വിവരിക്കുന്ന സംസ്കാരം അവസാനിപ്പിക്കണം. ചികിത്സ ലഭിക്കാതെ ഒരാൾ മരിച്ചു എങ്കിൽ, അത് ഒരു ഫയലായി അല്ല, ഒരു അന്വേഷണം ആയി കൈകാര്യം ചെയ്യണം. Answerability ആശുപത്രിയിലെ junior doctor ന്റെയോ nurse ന്റെയോ തലയിലേയ്ക്ക് തള്ളി വിടേണ്ടതല്ല. ആശുപത്രി superintendents, health secretaries, നയരൂപീകരണ സമിതികൾ—ഈ നിർവാഹക മാളികയിൽ ഇരിക്കുന്നവരാണ് ആദ്യ ഉത്തരവാദികൾ.
നമ്മൾക്ക് ഇപ്പോൾ ആവശ്യമായത് എന്താണെന്നു വ്യക്തമാണ്: ആരോഗ്യത്തെ charity ആയി കാണാതെ, Right to Health എന്ന നിയമം കൊണ്ടുവരേണ്ട സമയമാണിത്. ഒരു രോഗി ആശുപത്രിയിൽ പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ, ചികിത്സ ലഭിക്കാത്തത് നിയമലംഘനമായി കണക്കാക്കണം. Rajasthan-ലും Tamil Nadu-യിലും അടിയന്തരചികിത്സ നിഷേധിക്കുന്നത് കുറ്റകരമാക്കുന്ന നിയമങ്ങൾ വന്നത് പോലെത്തന്നെ, കേരളത്തിലും അവ നടപ്പിലാക്കേണ്ട നിർബന്ധിതാവസ്ഥയാണ് ഇത്.
ഇൻഷുറൻസ് മാത്രം മതിയല്ല, ആശുപത്രികളിലെ infrastructure-നും staff-നും മരുന്നിനും പണം വകയിരുത്തണം. ഓരോ medical college-നും തിരക്കനുസരിച്ചു 24×7 cardiology, trauma surgery, emergency protocol എന്നിവ ഉറപ്പാക്കണം. Chest pain patient എത്തിയാൽ “File tomorrow” എന്നല്ല, 10 minutes-ൽ ECG, 30 minutes-ൽ diagnosis, 60 minutes-ൽ thrombolysis എന്ന rule മെഡിക്കൽ ബൈബിള് പോലെ പാലിക്കണം. മരണം കാത്തിരിക്കേണ്ട സ്ഥലം ആശുപത്രിയല്ല.
എന്നാൽ നമുക്ക് നെഞ്ചോട് ചേർന്ന് ചോദിക്കേണ്ടത് ഇതൊക്കെ കൃത്യമായി നടപ്പിലാക്കാൻ നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയസംവിധാനത്തിന് താൽപര്യമുണ്ടോ? ആരോഗ്യരംഗം വാർത്തയാകുന്നുണ്ട്, പക്ഷേ വോട്ടാകുന്നില്ല. അതാണ് വലിയ ദുരന്തം. ഒരു flyover ഇട്ടാൽ ribbon മുറിക്കാനാവും, ഒരു medical college കെട്ടിടം തുടങ്ങാൻ ബിൽആവാം, പക്ഷേ അതിലെ ഇൻറ്റൻസീവ് കെയർ യൂണിറ്റ് മെച്ചപ്പെടുത്തുകയോ ഡോക്ടർമാരുടെ തസ്തിക നിറക്കുകയോ ചെയ്താൽ പത്രസമ്മേളനം വിളിക്കാനാരുമില്ല. അതുകൊണ്ട് ആരോഗ്യരംഗം വെളിച്ചം കാണാത്ത നേട്ടിങ്ങളുടെ പട്ടിക ആയി മാറുന്നു. അങ്ങനെയായാൽ വേണുവുകൾ വീണ്ടും ഉണ്ടാകും.
അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഇത് ഒരു obituary അല്ല. ഇത് ഒരു state audit ആണ്—ആരോഗ്യത്തിന്റെ, മനുഷ്യാഭിമാനത്തിന്റെ, ഭരണനൈപുണ്യത്തിന്റെ. ഒരാൾ മരിച്ചു; പക്ഷേ അവന്റെ സംസാരിക്കാത്ത കണ്ണുകൾ നമുക്ക് ചോദിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കും ഈ മരണം വെറുതെയാകുമോ?
നമുക്ക് മറുപടി കണ്ടെത്തേണ്ടതുണ്ട്. വേണുവിന്റെ ശബ്ദം മിണ്ടിത്തീരുന്നില്ല. അതിനാൽ ഈ കഥ അവിടെ അവസാനിക്കുന്നില്ല. കുഞ്ഞുങ്ങൾ പിതാവിനെ തേടി ഇരിക്കുന്ന ആ വീട്ടിൽ നിന്നും, ഗുരുതരാവസ്ഥയിലുള്ള രോഗികളെ കാത്തിരിക്കുന്ന സർക്കാർ ആശുപത്രികളിൽ നിന്നും ഈ ശബ്ദം പുറത്തെത്തണം. മാറ്റം വരുത്താൻ ആൾക്കൂട്ടം വേണം. നയരൂപകരെ ചോദ്യം ചെയ്യാനും ഉത്തരവാദിത്വം നിർബന്ധിക്കാനും ധൈര്യം വേണം.
Read more
ഈ കഥ നാം എഴുതാതെ ഉപേക്ഷിച്ചാൽ അത് പത്രത്തിലൊരു മരണവാർത്തയായി മാത്രം തീരും. പക്ഷേ നാം ഇത് വായിച്ചശേഷം ഒന്നുമില്ലെന്നപോലെ തിരിഞ്ഞ് പോകാതെ തിരുത്തലുകൾക്കായി ശബ്ദമുയർത്തിയാൽ, വേണുവിന്റെ അവസാന വാക്കുകൾ വെറുതെയാകില്ല. ഒരിക്കൽ മരുന്നുകിട്ടാതെ മരിക്കേണ്ടിവന്ന ആ വേണുവിന്റെ ശബ്ദം ഭാവിയിൽ ജീവൻ രക്ഷിക്കുന്ന നിയമത്തിന്റെ തുടക്കമാകാം. ആരോഗ്യത്തിൽ PR അല്ല, പ്രതിബദ്ധത വേണമെന്ന സംസ്കാരം നമ്മുടെ ഭരണകൂടം മനസ്സിലാക്കുന്ന നിമിഷം മുതൽ Kerala വീണ്ടും മനുഷ്യവാസയോഗ്യമായ ഒരു സംസ്ഥാനം ആകും. അതുവരെ വേണുവിന്റെ ശ്വാസം ഈ മണ്ണിൽ ചോദിച്ചു കൊണ്ടേയിരിക്കും“എനിക്ക് ചികിത്സ ഒന്നും കിട്ടിയില്ല… ഇനി മറ്റൊരാൾക്കും ഇങ്ങനെ സംഭവിക്കരുത് എന്ന് നിങ്ങൾ ഉറപ്പ് തരാമോ?”
