ദുരന്തം ഒരു സംഭവം അല്ല, അത് ഒരു ഘടനയാണ്  മനുഷ്യൻ സൃഷ്ടിച്ച ആസൂത്രിതമായ അനീതിയുടെ സങ്കേതം.

കാലാവസ്ഥയുടെ ക്രൂരതയല്ല, മനുഷ്യരുടെ അനാസ്ഥയാണ് ‘.

2009-ൽ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ ഒക്ടോബർ പതിമൂന്നിനെ അന്താരാഷ്ട്ര ദുരന്തനിവാരണ ദിനം ആയി പ്രഖ്യാപിച്ചപ്പോൾ, ലോകം തിരിച്ചറിഞ്ഞത് ഈ യാഥാർത്ഥ്യമാണ് ‘ ദുരന്തങ്ങൾ എത്ര സ്വാഭാവികമായി തോന്നിയാലും, അവയുടെ വേരുകൾ രാഷ്ട്രീയത്തിലും വികസനത്തിലും തന്നെയാണെന്ന്.

ഈ വർഷത്തെ തീം  “Fund Resilience, Not Disasters” അതുകൊണ്ട് ഒരു ആഹ്വാനമല്ല, മറിച്ച് ഒരു മുന്നറിയിപ്പാണ്:

നാം ഇപ്പോഴും ദുരന്തങ്ങളെ പ്രതിരോധിക്കാതെ കാത്തിരിക്കുകയാണെങ്കിൽ, നമ്മുടെ ഭാവി ഇതിനകം തന്നെ നശിച്ചുകഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു.

ദക്ഷിണേഷ്യയിൽ ഈ വാക്കുകൾക്ക് പ്രത്യേക അർത്ഥമുണ്ട്.

ഭൂകമ്പങ്ങൾ, പ്രളയങ്ങൾ, ചുഴലിക്കാറ്റുകൾ, വരൾച്ചകൾ  ലോകത്തിലെ എല്ലാ ദുരന്തങ്ങളും ഇവിടെ ആവർത്തിക്കുന്നു.

ബംഗ്ലാദേശിന്റെ തീരങ്ങൾ പ്രതിവർഷം കടലിൽ വിഴുങ്ങുമ്പോൾ, നേപ്പാളിന്റെ മലനിരകൾ മണ്ണിടിച്ചിലിൽ പൊടിയുന്നു;

പാകിസ്ഥാനിലെ പ്രളയങ്ങൾ ഗ്രാമങ്ങൾ വിഴുങ്ങുന്നു; ഇന്ത്യയുടെ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ഓരോ വർഷവും പ്രളയത്തിലും തീപിടിത്തത്തിലും മുങ്ങിക്കിടക്കുന്നു.

ലോക ജനസംഖ്യയുടെ നാലിലൊന്ന് ഈ മേഖലയിലാണ് താമസിക്കുന്നത്, പക്ഷേ ലോകത്തിലെ ദുരന്തബാധിതരുടെ 40 ശതമാനത്തിലധികവും ഇവിടെയാണെന്നതാണ് കഠിന സത്യമായിരിക്കുക.

ഈ ഭൂഖണ്ഡം ഒരുപക്ഷേ മനുഷ്യനിർമ്മിത അപകടങ്ങളുടെ ഭൂപടം തന്നെയാണ്.

ഇന്ത്യയുടെ അനുഭവം അതിന്റെ സമഗ്ര രൂപമാണ്.

ഹിമാലയത്തിലെ മഞ്ഞുകെട്ടു മലനിരകളിൽ ഭൂകമ്പം വീശുമ്പോൾ കിഴക്കൻ ഇന്ത്യയുടെ സമതലങ്ങൾ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ മുങ്ങും; തെക്കൻ തീരങ്ങൾ ചുഴലിക്കാറ്റിനെയും മധ്യ ഇന്ത്യ വരൾച്ചയെയും നേരിടും.

ഒരു ദേശത്തിന്റെ എല്ലാ മൂലകളും ദുരന്തത്തിന്റെ വ്യത്യസ്ത രൂപങ്ങളാൽ നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു.

പക്ഷേ ഇത്രയും വർഷങ്ങൾക്കുശേഷവും നമ്മൾ ശാസ്ത്രീയമാകുന്നില്ല; നാം പ്രതികരണരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ കുടിലിൽ കുടുങ്ങിയിരിക്കുകയാണ്.

ദുരന്തം കഴിഞ്ഞാൽ മാത്രമേ നമ്മുടെ ഭരണഘടനകൾ പ്രവർത്തനം കാണിക്കൂ; അതിനുമുമ്പ് അവ ഉറങ്ങുന്ന രേഖകളായി നില്ക്കുന്നു.

• 2005-ൽ ഇന്ത്യ നടപ്പാക്കിയ Disaster Management Act ദുരന്തനിവാരണത്തിനുള്ള നിയമപരമായ അടിത്തറയായിരുന്നു.
• പ്രധാനമന്ത്രി അധ്യക്ഷനായ NDMA, മുഖ്യമന്ത്രിമാർ ചെയർമാനായ SDMA, ജില്ലാ കളക്ടർമാർ ചെയർമാനായ DDMA  ഒരു സംവിധാനമൊരുക്കപ്പെട്ടു.
• പക്ഷേ ഇരുപത് വർഷം പിന്നിട്ടിട്ടും, ആ ഘടനയിൽ പ്രവർത്തനം കുറവാണ്.
• District Disaster Management Plans ഇപ്പോഴും പല ജില്ലകളിലും പുതുക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല;
• ബജറ്റിൽ പ്രതിരോധത്തിനായി നീക്കിവെക്കുന്ന തുക ആകെ ഫണ്ടിന്റെ 28 ശതമാനത്തിൽ താഴെ;
• ബാക്കി മുഴുവൻ ദുരന്തശേഷമുള്ള പ്രതികരണത്തിനായി മാത്രം.
• നിയമം പ്രവർത്തനരഹിതമാകുമ്പോൾ, പോളിസി ലാഗ് തന്നെ ദുരന്തത്തിന്റെ മറ്റൊരു മുഖം ആകുന്നു.

ദുരന്തം എല്ലായിടത്തും ഒരുപോലെ ബാധിക്കുന്നില്ല.

അത് ഏറ്റവും ക്രൂരമായി തൊടുന്നത് ദരിദ്രരെയും സ്ത്രീകളെയും കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളെയും തീരദേശ ജനങ്ങളെയും തന്നെയാണ്.

അവരാണ് വികസന പദ്ധതികളുടെ പുറത്തുവച്ചവരും ദുരന്തങ്ങളുടെ മുന്നിൽ വെച്ചവരും.

കേരളത്തിലെ പ്രളയശേഷം ക്യാമ്പുകളിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് ഹൈജീൻ കിറ്റുകൾ ലഭിക്കാതെ പോയത്, പാകിസ്ഥാനിൽ പ്രളയശേഷം ലൈംഗിക പീഡനങ്ങൾ വർദ്ധിച്ചത്, ബംഗ്ലാദേശിൽ പെൺകുട്ടികൾക്ക് വിദ്യാഭ്യാസം നഷ്ടമായത്  എല്ലാം നയമന്ദഗതിയുടെ മനുഷ്യച്ഛായകളാണ്.

അതുകൊണ്ട് ദുരന്തനിവാരണം ഒരു സാങ്കേതിക പ്രക്രിയമല്ല, അത് സാമൂഹ്യ നീതിയുടെ പരിശീലനം കൂടിയാണ്.

ഇന്ത്യയെ കാണുമ്പോൾ അതിന്റെ വിവിധ മേഖലകൾ ഓരോന്നും വ്യത്യസ്ത പാഠങ്ങൾ പറയുന്നു.

ഉത്തർഖണ്ഡിൽ മലകളെ മുറിച്ച് ഹൈഡ്രോ പ്രോജക്റ്റുകൾ പണിയുമ്പോൾ, നദികൾ അവരുടെ കോപം തീർക്കുന്നു;

അസാമിൽ നദികൾ പ്രളയമായി ജനങ്ങൾക്കൊപ്പം തന്നെ ഉണ്ട്;

ഒഡീഷയിൽ ചുഴലിക്കാറ്റ് പ്രതിരോധശേഷിയുള്ള സമൂഹങ്ങൾ പുതിയ മാതൃകകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു;

ഗുജറാത്തിലെ ഭൂകമ്പശേഷം ഭുജ് നഗരത്തിന്റെ പുനർനിർമാണം പങ്കാളിത്തഭരണം പഠിപ്പിക്കുന്നു;

കേരളം പ്രളയശേഷം ലോകത്തിന് “community resilience” എന്ന പാഠം നൽകുന്നു.

ഇവയൊക്കെ ചേർന്ന് പറയുന്നത് ഒരേയൊരു കാര്യമാണ്  സമൂഹമാണ് ദുരന്തനിവാരണത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ അതോറിറ്റി.

പക്ഷേ ഈ സമൂഹപാഠങ്ങൾ നയരേഖകളിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നില്ല.

അവിടെ “Resilience” എന്ന പദം വിൽപ്പനയ്ക്കുള്ള മുദ്രാവാക്യമായി മാത്രം നിലനിൽക്കുന്നു.

ദക്ഷിണേഷ്യയിലെ ഭരണകൂടങ്ങൾ അതിജീവനശേഷിയെ നവലിബറൽ ഉത്തരവാദിത്തത്തിന്റെ ഭാഷയിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നു  “നിങ്ങൾ സ്വയം രക്ഷപ്പെടുക.”

അങ്ങനെ, ദുരന്തനിവാരണത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം സർക്കാരിൽ നിന്ന് പൗരന്മാരിലേക്ക് തള്ളിവിടപ്പെടുന്നു.

പക്ഷേ അതിജീവനം ഒരാളുടെ പ്രവൃത്തിയല്ല; അത് കൂട്ടായ്മയുടെ പുനർജനനമാണ്.

Resilience എന്നത് “സ്വയംരക്ഷ” അല്ല, അത് സാമൂഹിക പരസ്പരത്വത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയപാഠം ആണ്.

ദക്ഷിണേഷ്യൻ ദുരന്തങ്ങൾ എല്ലാം Global South ന്റെ വേദനയുടെ പ്രതീകമാണ്.

വടക്കൻ ലോകം കാർബൺ പുറന്തള്ളലിലൂടെ കാലാവസ്ഥയെ തകർത്തപ്പോൾ, ദക്ഷിണ ലോകം അതിന്റെ ഫലങ്ങൾ അനുഭവിക്കുന്നു.

Loss & Damage ഫണ്ടുകൾ വാഗ്ദാനം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടും വികസിത രാഷ്ട്രങ്ങൾ അതിനൊരുങ്ങുന്നില്ല.

പാകിസ്ഥാനിലെ പ്രളയങ്ങൾക്കുള്ള സഹായവാഗ്ദാനങ്ങളിൽ 80 ശതമാനം നടപ്പിലായില്ല;

ബംഗ്ലാദേശിന്റെ തീരങ്ങൾ കടലിൽ മായുമ്പോൾ ആഗോള ബജറ്റുകൾ നിശ്ശബ്ദമായി കിടക്കുന്നു.

ഇതൊക്കെയാണ് പുതിയ കാർബൺ കോളനിവൽക്കരണം  വടക്ക് വികസിക്കുന്നു, തെക്ക് മുങ്ങുന്നു.

കേരളത്തിന്റെ തീരപ്രദേശങ്ങളിലെ കടലിന്റെ മുന്നേറ്റം ഗ്ലോബൽ കാർബൺ പാളികളിൽ ആരംഭിച്ച കഥയാണ്;

മധ്യ ഇന്ത്യയിലെ വരൾച്ചയും ഉത്തരേന്ത്യയിലെ വായു മലിനീകരണവും ആഗോള സാമ്പത്തിക ഘടനയുടെ ഫലങ്ങൾ തന്നെയാണ്.

അതുകൊണ്ട് ദുരന്തനിവാരണം ഒരു “ദേശീയ വിഷയമല്ല”; അത് കാലാവസ്ഥാ നീതിയുടെ ആഗോള രാഷ്ട്രീയ വിഷയമാണ്.

പോളിസി ലാഗ് ഈ എല്ലാ നിലപാടുകളെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന മൂലരോഗമാണ്.

നയം എഴുതുമ്പോൾ ദുരന്തം നടക്കുന്നു; പദ്ധതി ആരംഭിക്കുമ്പോൾ ആളുകൾ ക്യാമ്പുകളിലേക്ക് നീങ്ങുന്നു.

നിയമങ്ങളുടെ മന്ദഗതി ജീവഹാനിയായി മാറുന്നു.

തൊഴിലാളി നിയമങ്ങളിലെ പോലെ, ദുരന്തനിവാരണ നയങ്ങളിലും “അലക്ഷ്യം” എന്നത് സ്വാഭാവികമായിത്തീരുന്നു.

നമ്മുടെ ഭരണഘടനകൾ നിയമം പാലിക്കാൻ അറിയുന്നുവെങ്കിലും ജീവൻ രക്ഷിക്കാൻ അവയ്ക്കിപ്പോഴും പഠിക്കാനുള്ളതുണ്ട്.

ദുരന്തങ്ങൾ നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ മറവിലാണ് വളരുന്നത്

പാർട്ടികളുടെ വാദപ്രതിവാദങ്ങൾക്കിടയിൽ, ഫണ്ടുകളുടെ ഇടപാടുകൾക്കിടയിൽ, കണക്കെടുപ്പുകളുടെ പിന്നിൽ.

അവിടെ ജനങ്ങളുടെ വേദന ഒരു സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക് ആകുന്നു.

പക്ഷേ, പ്രളയകാലത്ത് വെള്ളം കയറിയ വീടുകളിൽ കുടുങ്ങിയൊരു സ്ത്രീയുടെ കയ്യിൽ നിന്ന് പിറക്കുന്ന ചെറുക്യാമ്പ് അടുക്കളയാണ് യഥാർത്ഥ ദുരന്തനിവാരണം.

ഒരു ഗ്രാമത്തിലെ കുട്ടികൾ പളളിയിലോ പാഠശാലയിലോ ചേർന്ന് സജ്ജമാകുമ്പോഴാണ് “resilience” വളരുന്നത്.

സമൂഹം തന്നെയാണ് അതിജീവനത്തിന്റെ ഭാഷ എഴുതുന്നത്; ഭരണകൂടം അത് വായിക്കാൻ പഠിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

ഇപ്പോൾ ഈ ദിനം അന്താരാഷ്ട്ര ദുരന്തനിവാരണ ദിനം  നമ്മെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു,

ദുരന്തങ്ങളെ നാം തടയാനാകില്ലെങ്കിലും അവയെ കുറയ്ക്കാൻ നമുക്ക് മനസ്സാക്ഷി മാറ്റാം.

വികസനം ന്യായമായിരിക്കണം, നിയമം മനുഷ്യത്വമുള്ളതായിരിക്കണം, ഭരണഘടന മനസ്സിലേക്കു ചായുന്നവയായിരിക്കണം.

ദുരന്തങ്ങൾ ഭൂമിയുടെ വേദനയാണ്; അതിജീവനം മനുഷ്യന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം.

“നാം ഇപ്പോഴും ദുരന്തങ്ങൾക്കായി കാത്തിരിക്കുകയാണോ, അതോ അതിജീവനത്തിനായി നിക്ഷേപം ആരംഭിച്ചോ?”

അതെ, ഈ ചോദ്യം നമ്മുടെ നയരേഖകളുടെ അടിയിൽ അടിച്ചുറച്ചിരിക്കുന്നു.

പത്രങ്ങളിലും സമ്മേളനങ്ങളിലും ഉള്ള വാക്കുകൾ മതിയല്ല; അതിജീവനം നയമാക്കണം, നയം മനുഷ്യരാക്കണം.

ദുരന്തനിവാരണം അതുകൊണ്ട് ഒരു ഭരണപ്രവർത്തനം മാത്രമല്ല  അത് നീതിയുടെയും കരുണയുടെയും ശാസ്ത്രം തന്നെയാണ്.