ഒഡിഷയിലെ തൽചർ, ഒരിക്കൽ കൽക്കരിയുടെ ശബ്ദത്തിലും കരിനീരുമയിലുമൊതുങ്ങിയ ജീവന്റെ താളം പകർത്തിയിരുന്ന പട്ടണം, ഇന്ന് പഴയ താപ നിലയത്തിന്റെ മുൻവാതിലിൽ ഒരു പാൻ കടയ്ക്ക് മാത്രം ഉള്ള ഒരു ദീർഘനിശബ്ദതയുടെ നടുവിലാണ്. 65 കാരനായ നൃപതി ജേന മറഞ്ഞ ഓർമ്മകളുടെ നടുവിൽ തന്റെ കടയിൽ ഇരിക്കുമ്പോൾ, ഈ കട തന്നെയല്ല, തന്റെ ജീവിതവും ഒരു കൽക്കരി നിലയം അടച്ചുപൂട്ടിയതിന്റെ അവശിഷ്ടമാണ് എന്ന ബോധ്യം അദ്ദേഹം മറച്ചുവെക്കുന്നില്ല. ഒരിക്കൽ 4,000 രൂപയുടെ ദിവസവരുമാനം കണ്ടിരുന്ന ഈ വഴിയിലെ 120-ഓളം കടകൾ നിലയം അടച്ചതോടെ മരിച്ചുവീണപ്പോൾ, തൊഴിലാളികൾ മറ്റേതോ പ്ലാന്റിലേക്കോ മറ്റേതോ സംസ്ഥാനത്തിലേക്കോ ട്രാൻസ്ഫർ ഓർഡർ പിടിച്ച് പുറപ്പെട്ടപ്പോൾ, ഇവിടത്തെ കടക്കാരും അനൗദ്യോഗിക തൊഴിലാളികളും ഒരു ഭരണകൂടത്തിന്റെയും കോർപ്പറേറ്റിന്റെയും കണക്കുകൂട്ടലുകളിൽ പോലും ഉൾപ്പെടാത്തവരാണെന്ന് മാത്രമാണ് തെളിയിച്ചത്. തൽചറിന്റെ ഈ വീഴ്ച ഒരു പട്ടണത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക അപകടം മാത്രമല്ല, ഇന്ത്യയുടെ മുഴുവൻ കൽക്കരി ആശ്രിത മേഖലകളെയും ബാധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന പൊറുക്കാനാവാത്ത ഭരണപരമായ വീഴ്ചയുടെ ലക്ഷണമാണ്—പോസ്റ്റ്-കോൾ ഭാവി പണിയാനുള്ള നയം ഈ രാജ്യത്ത് ഒരിക്കലും യഥാർത്ഥത്തിൽ നിലവിലില്ല.
താപ നിലയത്തിന്റെ അടച്ചുപൂട്ടൽ എങ്ങനെ പൂർണമായ ഒരു പട്ടണത്തിന്റെ ശ്വാസം പിഴുങ്ങുന്നു എന്നതിന്റെ ജീവനുള്ള തെളിവാണ് ഇന്ന് ഈ സ്ഥലമെന്നാൽ അതിൽ അതിശയോക്തിയൊന്നുമില്ല. ഭരണകൂടം ‘പരിസ്ഥിതി മാനദണ്ഡങ്ങൾ’, ‘എമിഷൻ സ്റ്റാൻഡേർഡുകൾ’, ‘പഴയ സാങ്കേതികത’ എന്നിവയെ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി പ്ലാന്റ് അടച്ചപ്പോൾ, പട്ടണത്തിന്റെ 120-ഓളം കടകളുടെ വാതിലുകളിൽ വലിയ എഴുത്തിൽ ഒരു കാര്യം മാത്രം എഴുതപ്പെടുകയായിരുന്നു“നിരാകരണം”.പട്ടണത്തിന്റെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയിലേക്ക് കൽക്കരി ചേർന്നതും, അതേ കൽക്കരി തന്നെ ആ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയെ തകർത്തതും ഒരേ കാലഘട്ടത്തിലായിരുന്നു. പക്ഷേ വൈരുദ്ധ്യം അവിടെയാണ്—വൈദ്യുതി ഉൽപാദന പ്രവർത്തനം നിലച്ചാലും, മലിനീകരണം ഒരിക്കലും നിൽക്കില്ല; തൊഴിലില്ലായ്മ മാത്രം
തൽചറിലെ തൊഴിലില്ലായ്മ ഒരു ഡാറ്റാപോയിന്റ് അല്ല, അത് മനുഷ്യരുടേയും കുടുംബങ്ങളുടേയും ചിതറി തെറിച്ചുപോയ സ്വപ്നങ്ങളാണ്. താപ നിലയത്തിലെ ഐസ്ക്രീം കടയുടമയായ ബിസ്വനാഥ് പാഠക്കിന്റെ പഴയ കടയുടെ പാഴ്പടികളും പൊടിപടലങ്ങളും ഈ പട്ടണത്തിന്റെ നിർജ്ജീവ ഓർമ്മകളാണ്. ഒരിക്കല് 5,000 പേരുടെ കുടുംബങ്ങൾ നിറഞ്ഞിരുന്ന എൻടിപിസി കോളനി ഇന്ന് വെറും 200 പേർ മാത്രം ഉള്ള ഒരു ശൂന്യതയിലേക്ക് ചുരുങ്ങിയിരിക്കുന്നു. കുട്ടികളുടെ സൈക്കിളുകളുടെ ശബ്ദവും വൈകുന്നേരത്തിലെ ചായയുടെ ചൂടും പുകയും ഇല്ലാതായപ്പോൾ, നിലയം അടയ്ക്കലിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ ആഘാതം കൽക്കരി പുകയിലും ധൂളിലും ഒളിഞ്ഞിരുന്ന അദൃശ്യ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ കുത്തനെ തകർന്നത് എന്നതാണ്. 55കാരനായ ബിസ്വനാഥ് ബെഹേര ഇന്നത്തെ 200 രൂപയുടെ ദിനവേതനത്തിനായി വിവാഹസദ്യകളുടെ അടുക്കളയിൽ പണിയെടുക്കുമ്പോൾ, തന്റെ മക്കളുടെ വിദ്യാഭ്യാസം തകർന്നുപോയതിന്റെ വേദനയാണ് അദ്ദേഹത്തെ ഭരിക്കുന്നത്. ഇവരൊക്കെ കൽക്കരിയുടെ സാഹസികതയിൽ പങ്കാളികളായവർ തന്നെയെങ്കിലും, ട്രാൻസിഷൻ എന്ന പേരിൽ ഒരിക്കൽ പോലും ഭരണകൂടം ഇവരെ കാണാനെത്തിയില്ല.
ഒരു താപ നിലയത്തിൽ തൊഴിൽ ചെയ്യുന്ന ഓരോ സ്ഥിരതൊഴിലാളിക്കും പിന്നിൽ നാലുമുതൽ ഏഴും വരെ അനൗദ്യോഗിക തൊഴിലാളികൾ ഉള്ളതായി ഗവേഷണങ്ങൾ കാണിക്കുന്നു.ചായക്കടക്കാരൻ, റിപയർ ഷോപ്പുകാരൻ, ഭക്ഷണവിൽപ്പനക്കാരൻ, ഗതാഗത തൊഴിലാളി, കരകൗശലക്കാർ, അതിഥി തൊഴിൽ ചെയ്യുന്നവർ, ചെറിയ കച്ചവടക്കാരൻ ഇവർ എല്ലാവരും ആ നിലയങ്ങളുടേയും ഖനനപ്രദേശങ്ങളുടേയും രക്തധാരയാണ്. എന്നാൽ എൻടിപിസി പോലുള്ള സ്ഥാപനങ്ങളുടെ അടച്ചുപൂട്ടൽ കുറിപ്പുകളിൽ ഈ മനുഷ്യർ ഇല്ല. അവരുടെ ഉപജീവനം തിരിച്ചറിയുന്നതിന് പോലും ഒരു ഔദ്യോഗിക ഡാറ്റാബേസ് നിലവിലില്ല. കോർപ്പറേറ്റ് ഉത്തരവാദിത്വം അനൗദ്യോഗിക മേഖലകളെഉപജീവനആവാസവ്യവസ്ഥആയി കാണുന്നില്ല; സർക്കാർ അടച്ചുപൂട്ടൽസാമൂഹിക സ്വാധീനമായി കാണുന്നില്ല; സംസ്ഥാന-കേന്ദ്രങ്ങൾക്കിടയിൽ സംക്രമണത്തെ കുറിച്ചുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങളോപങ്കാളിത്ത പ്രോട്ടോക്കോളുകളോ ഒന്നുമില്ല. ഇതാണ് തൽചറിനെ ഒരു ഭരണപരമായ മോഡൽവത്കരണ പരാജയമായി തീർത്തത്.
തൽചറിന്റെ കഥ ഇന്ത്യയിലെ മറ്റു കൽക്കരി ആശ്രിത ജില്ലകളുടെ പ്രതിബിംബമാണ് ധൻബാദ്, കോർബ, സിംഗ്രൗലി, റാണിഗഞ്ച്, ചന്ദ്രപുര്, സിംഗരേണി എല്ലായിടത്തും ഇതേ മാതൃകയാണ്. കൽക്കരി തുറന്നപ്പോൾ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ ഉയരുന്നു, സേവനമേഖല വളരുന്നു, ആരോഗ്യവും ശ്വാസവും മലിനീകരണത്തിൽ പെടുന്നു, ഉൽപാദനം കുറഞ്ഞപ്പോൾ തൊഴിലില്ലായ്മ കുതിച്ചുയരുന്നു, അടച്ചുപൂട്ടലിന്റെ സമയത്ത് സാമൂഹിക പുനർനിർമാണം ഇല്ല, അനൗദ്യോഗിക സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ നിലംപൊത്തുന്നു. ഈ മുഴുവൻ ചക്രവും ഇന്ത്യയിൽ കൽക്കരി-പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഊർജ്ജത്തിലേക്കുള്ള മാറ്റംഎന്നൊന്നും ഇല്ല, മറിച്ച് കൽക്കരിയിൽ നിന്നും കൽക്കരിയ ലേക്ക് ഉള്ള ആവർത്തനം കൂടി ആണ് വ്യക്തമാക്കുന്നത്.
പോസ്റ്റ്-കോൾ പോളിസി എന്ന ആശയത്തിന്റെ തന്നെ അഭാവമാണ് ഈ രാജ്യത്തിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ അന്തർവിരോധം. അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിൽ യൂറോപ്പ്, ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക, ചില ലാറ്റിൻ അമേരിക്കൻ രാജ്യങ്ങൾ അടച്ചുപൂട്ടലിന് മുൻപ് 10 വർഷം വരെ സമൂഹ–സാമ്പത്തിക,സ്ട്രെസ്-മാപ്പിംഗ്തൊഴിലാളികളുടെറീസ്കില്ലിംഗ് മാട്രിക്സ്, ഉപജീവന ഇടനാഴികൾ, പരിവർത്തന ഫണ്ടുകൾ, കമ്മ്യൂണിറ്റി പങ്കാളിത്ത ചട്ടക്കൂടുകൾ എന്നിവ നടപ്പാക്കിയിട്ടുള്ളപ്പോൾ, ഇന്ത്യയിൽ ഒരു താപ നിലയത്തിന്റെ അടച്ചുപൂട്ടൽ വെറും ഒരു ടെക്നിക്കൽ-ഇക്കണോമിക് നോട്ടിഫിക്കേഷനായി ചുരുങ്ങുന്നു. സാമൂഹിക പുനർനിർമാണം,ഉപജീവനമാർഗ്ഗ മാറ്റം,പുതിയ വ്യവസായങ്ങളെ പ്രദേശത്തേക്ക് ആകർഷിക്കൽ, ആരോഗ്യപരിഹാരങ്ങൾ, മലിനീകരണത്തെആരോഗ്യപ്രശ്നമായി കാണുന്ന സമീപനം എവിടെയും നടപ്പാകുന്നില്ല. തൽചറിലെ അടച്ചുപൂട്ടൽ ഇതിന്റെ ഏറ്റവും വ്യക്തമായപഠനമാണ്
തൽചർ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും മലിനമായ പ്രദേശങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്. സിപിസിബിയുടെ റിപ്പോർട്ടുകൾ അനുസരിച്ച്, ഈ നഗരത്തിന്റെ വായു ഗുണനിലവാരം ചിലപ്പോഴെങ്കിലും ഡൽഹിയ്ക്ക് പോലും താഴെയുള്ള നിലയിലേക്കും വീണിട്ടുണ്ട്. ഇതെല്ലാം നടക്കുന്നതിനിടയിൽ, പരിസ്ഥിതി നയം തൽചറിനെ ഗുരുതരമായി മലിനീകരിക്കപ്പെട്ട പ്രദേശംഎന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടും, പട്ടണത്തിന്റെ ആരോഗ്യനാശം, ഹൃദ്രോഗങ്ങൾ, ശ്വാസകോശ സംബന്ധമായ രോഗങ്ങൾ, കുട്ടികളുടെ ശ്വാസകോശ അണുബാധകൾ, സ്ത്രീകളിലെ വിട്ടുമാറാത്ത ബ്രോങ്കൈറ്റിസ് എന്നിവ ദിനംപ്രതി ഉയരുന്നു. സർക്കാർ വകുപ്പുകളും കമ്പനികളും CSR ഫണ്ടുകൾ ഉപയോഗിച്ച്ആരോഗ്യ മാപ്പിംഗ് പോലും നടത്താത്തപ്പോൾ, പട്ടണത്തിന്റെ ശ്വാസകോശം ഒരു അറിയപ്പെടാത്ത സർക്കാർ രേഖയുടെ ഫൂട്ട്നോട്ട് മാത്രമാണ്. കൽക്കരി ഇന്ത്യയുടെ ഊർജ സുരക്ഷയ്ക്കുള്ള നട്ടെല്ല് ആണെന്നത് ശരിയായാലും, അതിന്റെ ദോഷഫലങ്ങൾ വഹിക്കുന്നത് തൊഴിലാളികളും അനൗദ്യോഗിക മേഖലകളും മാത്രമാണ്.
തൽചറിലെവിരോധാഭാസം ഇതാണ്: പഴയ നിലയം അടച്ചുപൂട്ടി; എന്നാൽ അതിന്റെ സ്ഥലത്ത് 1320 മെഗാവാട്ട് ശേഷിയുള്ള പുതിയ താപ നിലയം ഉയരുന്നു. അതിനാൽ പഴയ കച്ചവടങ്ങൾക്ക് യാതൊരു പുനർനിർമാണവും ഇല്ലെങ്കിലും, പുതിയ തൊഴിലാളികൾ സംസ്ഥാനങ്ങൾ കടന്ന് ഇവിടെ കയറിയെത്തുന്നു ബിഹാർ, ജാർഖണ്ഡ്, തമിഴ്നാട്, ഗുജറാത്ത്, ആന്ധ്രാപ്രദേശ് തുടങ്ങിയവയിൽ നിന്ന്. അതേ കാറ്റിൽ, പഴയ മാർക്കറ്റിലെ കടക്കാർക്ക് പുതിയ റോഡിനരികിൽ കട തുറക്കാൻ സാധിക്കുന്നില്ല ഭൂമി സ്വകാര്യമായതും വാടക ഉയർന്നതും കാരണം. അങ്ങനെ തന്നെ, പുതുപ്ലാന്റിന്റെ നിർമ്മാണം ഒരു പുതിയ തൊഴിലാളിവൃന്ദത്തിനുള്ള വാതിലുകൾ തുറക്കുമ്പോൾ, തൽചറിന്റെ സ്വദേശികളായവർ പഴയ മുറിവുകൾ താങ്ങിയാണ് അവരവരുടെ ഇടങ്ങളിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നത്.
ഈ പട്ടണത്തിന്റെ മനുഷ്യരെ പങ്കാളികളാക്കാതെ ഉണ്ടാകുന്ന മാറ്റങ്ങൾഒരു പുനർനിർമ്മാണം ആകുന്നില്ല. അത് ഒരു സ്ഥാനചലനം മാത്രമണ്. കൽക്കരി ഒരു പട്ടണത്തെ ഉയർത്തുകയും തകർക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു ഇരട്ട യന്ത്രമാണെന്ന് തൽചർ നമ്മോട് പറയുന്നു. എന്നാൽ അതിന്റെ ഇടയിൽ മനുഷ്യർക്ക് എന്താണ് അവകാശം? അവരുടെ തൊഴിലിടം, അവരുടെ ശ്വാസം, അവരുടെ ഭാവി, അവരുടെ കുട്ടികളുടെ വിദ്യാഭ്യാസം—ഈ എല്ലാം ഒരു ഊർജ്ജ മാതൃകയുടെകൊളാറ്ററൽ നാശനഷ്ടംആയി ചുരുങ്ങുമ്പോൾ, ഇന്ത്യയുടെ പോസ്റ്റ്-കോൾ ഭാവി ഒരു വികസന തർക്കമല്ല; അത് ഒരു നൈതിക ഉത്തരവാദിത്വത്തിന്റെ ചോദ്യം കൂടിയാണ്.
തൽചറിന്റെ ഗേറ്റിനരികിൽ ജേന തന്റെ ചെറിയ കടയിൽ ഇരുന്ന് ‘പ്ലാന്റ് വീണ്ടും തുടങ്ങുമോ?’ എന്ന പ്രതീക്ഷയിൽ കാത്തിരിക്കുമ്പോൾ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാത്തിരിപ്പ് വെറും ഒരു കടക്കാരന്റെ പ്രതീക്ഷയല്ല; ഇന്ത്യയിൽ പോസ്റ്റ്-കോൾ പോളിസി എങ്ങനെയായിരിക്കണം എന്ന ചോദ്യത്തിന്റെ ഏറ്റവും മനുഷ്യമായ രൂപം തന്നെയാണ്. കൽക്കരി കത്തിക്കുന്നു; പുതിയ പ്ലാന്റുകൾ ഉയരുന്നു; പക്ഷേ ഒരു രാജ്യം—ആരുടേയാണ് അത് പണിയുന്നത് ആര്? മനുഷ്യർ അതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നില്ലെങ്കിൽ, ആ ഊർജത്തിൻ്റെ ഭാവി ഒരു വികസനവാഗ്ദാനം അല്ല; ഒരു സാമൂഹിക അപചയമാണ് എന്നതു തൽചറിന്റെ ഭാവിയുടെയും മണ്ണിന്റെയും കഥ തന്നെയാണ് തൽചറിന്റെ ചായക്കടയും പാൻ കടയും അടഞ്ഞപ്പോൾ, അത് ഒരു ചെറിയ മാർക്കറ്റിന്റെ വീഴ്ച മാത്രം അല്ല; ഇന്ത്യ പോസ്റ്റ്-കോൾ ഭാവിയിലേക്ക് ഒരിക്കലും തയ്യാറല്ല എന്നതിന്റെ ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന തെളിവാണ്.
Read more
നയങ്ങൾ തുടരുന്നു, പ്ലാന്റുകൾ മാറുന്നു, കൽക്കരി വീണ്ടും കത്തുന്നു
പക്ഷേ മനുഷ്യർ?
അവർ ഇപ്പോഴും അതേ വിഷവാതകം ശ്വസിച്ച്, അതേ അനിശ്ചിതത്വത്തിൽ ജീവിക്കുന്നു.
