ഇല്ല — ഇന്ത്യൻ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ (ECI) ഇന്ന് സ്വതന്ത്രവും നിഷ്പക്ഷവുമായ ഒരു ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനമാണെന്ന് ഉറപ്പോടെ പറയാൻ കഴിയുന്ന ഘട്ടം പിന്നിട്ടിരിക്കുന്നു. ഈ അഴുകൽ ഒരു ആരോപണത്തിലോ ഒരു വ്യക്തിയിലോ ഒതുങ്ങുന്നില്ല. അത് ഒരു നിയമത്തിലൂടെ, ഒരു ഘടനാപരമായ മാറ്റത്തിലൂടെ, പിന്നെ ഒരു ദീർഘകാല മൗനത്തിലൂടെയാണ് തുടങ്ങിയത്. Chief Election Commissioner (CEC) and Other Election Commissioners (Appointment, Conditions of Service and Term of Office) Act, 2023 എന്ന നിയമം പാസായ നിമിഷം മുതൽ, Election Commission of India എന്ന സ്ഥാപനം ഭരണഘടനയുടെ കരുത്തിൽ നിന്നു പിരിഞ്ഞ് എക്സിക്യൂട്ടീവിന്റെ നിഴലിലേക്ക് നീങ്ങാൻ തുടങ്ങി.
ഈ നിയമത്തിന്റെ ഹൃദയത്തിലുള്ള മാറ്റം നിസാരമായ ഒന്നല്ല. ചീഫ് ഇലക്ഷൻ കമ്മീഷണറെയും മറ്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷണർമാരെയും നിയമിക്കുന്ന മൂന്ന് അംഗ സെലക്ഷൻ കമ്മിറ്റിയിൽ നിന്ന് ഇന്ത്യയുടെ ചീഫ് ജസ്റ്റിസിനെ പുറത്താക്കി, പ്രധാനമന്ത്രി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ഒരു കേന്ദ്ര കാബിനറ്റ് മന്ത്രിയെ ഉൾപ്പെടുത്തിയത്, തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്റെ സ്വതന്ത്രതയ്ക്കെതിരായ തുറന്ന പ്രഖ്യാപനമായിരുന്നു. ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ വിശ്വാസ്യത വ്യക്തികളുടെ സദ്ഭാവനയിൽ നിന്നല്ല, അവയെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയിരിക്കുന്ന സംരക്ഷണ ഘടനകളിൽ നിന്നാണ് ഉണ്ടാകുന്നത് എന്ന അടിസ്ഥാന പാഠം ഈ നിയമം ഉദ്ദേശപൂർവ്വം അവഗണിച്ചു.
2023 ഡിസംബർ 23-ന് ലോക്സഭ ഈ ബിൽ പാസാക്കി; ഒരാഴ്ചയ്ക്കുള്ളിൽ രാഷ്ട്രപതി അംഗീകാരം നൽകി. ഈ വേഗത യാദൃശ്ചികമല്ല. അത് എതിര്ശബ്ദങ്ങൾക്ക് മുമ്പേ വാതിൽ അടയ്ക്കാനുള്ള രാഷ്ട്രീയ ആകാംക്ഷയുടെ പ്രതിഫലനമാണ്. അതിലുപരി ഗുരുതരമായത്, ഈ നിയമം നേരിട്ട് ബാധിച്ച അന്നത്തെ ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് D. Y. Chandrachud — നിയമത്തിന്റെ ഭരണഘടനാ സാധുത ഉടൻ ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടും, വിഷയം പരിഗണിക്കാൻ തയ്യാറാകാത്തതായിരുന്നു. ഇത് വ്യക്തിപരമായ പരാജയം എന്നതിലുപരി, ന്യായവ്യവസ്ഥയുടെ ചരിത്രത്തിലെ ഒരു നിർണായക ഘട്ടത്തിൽ ഉണ്ടായ institutional abdication ആയി വായിക്കപ്പെടുന്നു.
ഈ നിയമത്തിന്റെ പ്രായോഗിക ഫലമാണ് 2025 ഫെബ്രുവരിയിൽ നിയമിതനായ ആദ്യ CEC — Gyanesh Kumar. അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിയമനത്തോടെ ECIയുടെ പൊതു മുഖം തന്നെ മാറി. പ്രത്യേകിച്ച്, Rahul Gandhi ഉന്നയിച്ച ‘വോട്ട് ചോറി’ ആരോപണങ്ങൾക്ക് മറുപടി നൽകുന്നതിനായി നടത്തിയ പത്രസമ്മേളനങ്ങളിൽ, ഒരു ഭരണഘടനാ റഫറിയുടെ ശാന്തതയും അകലം പാലിക്കുന്ന വിവേകവും കാണാനായില്ല. മറിച്ച്, രാഷ്ട്രീയ വക്തൃത്വത്തിന്റെ പരിഹാസവും പ്രത്യാക്രമണവും അവിടെ നിറഞ്ഞുനിന്നു. ഒരു സ്വതന്ത്ര സ്ഥാപനത്തിന് ഏറ്റവും അപകടകരമായ നിമിഷം, അത് സ്വന്തം ഭാഷയിൽ നിന്ന് തന്നെ പാർട്ടിസൻ സ്വരം പുറത്തുവിടുമ്പോഴാണ്.
ECIയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള സംശയങ്ങൾ വെറും പ്രസംഗങ്ങളിലോ രാഷ്ട്രീയ ആരോപണങ്ങളിലോ ഒതുങ്ങുന്നില്ല. രാഹുൽ ഗാന്ധി ഓഗസ്റ്റ് 7, സെപ്റ്റംബർ 28, നവംബർ 5 തീയതികളിൽ നടത്തിയ പത്രസമ്മേളനങ്ങൾ ഉയർത്തിയത് അടിസ്ഥാനപരമായ ചോദ്യങ്ങളായിരുന്നു — വോട്ടർ ലിസ്റ്റുകളിൽ എന്തുകൊണ്ട് അസാധാരണമായ ഡിലീഷനുകൾ? എത്ര പേർ ഒഴിവാക്കി? എന്തുകൊണ്ട് ഈ തീരുമാനങ്ങൾ audit ചെയ്യാവുന്ന ഡാറ്റയോടെ വിശദീകരിക്കുന്നില്ല? ഈ ചോദ്യങ്ങൾക്ക് മറുപടിയായി ECI നൽകിയത് കണക്കുകളും രേഖകളും അല്ല, മറിച്ച് അവയെ “രാഷ്ട്രീയ പ്രേരിത ആരോപണങ്ങൾ” എന്ന് മുദ്രകുത്തുന്ന പ്രതികരണങ്ങളായിരുന്നു. സുതാര്യത ആവശ്യപ്പെടുന്നത് itself കുറ്റമെന്ന പോലെ കാണുന്ന സമീപനം, ഒരു ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനത്തിന് യോജിച്ചതല്ല.
ഇതോടൊപ്പം, ബിഹാർ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വെറും രണ്ട് മാസം മുൻപ് നടത്തിയ Special Intensive Revision (SIR) സംബന്ധിച്ച് Yogendra Yadav ഉന്നയിച്ച പത്ത് ചോദ്യങ്ങൾ ഈ പ്രതിസന്ധിക്ക് കൂടുതൽ ഗുരുത്വം നൽകി. ഇത്ര വലിയൊരു വോട്ടർ റിവിഷൻ എന്തുകൊണ്ട് തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് തൊട്ടുമുമ്പ്? എത്ര വോട്ടർമാരാണ് ലിസ്റ്റുകളിൽ നിന്ന് പുറത്തായത്? ദരിദ്രർ, കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികൾ, SC/ST വിഭാഗങ്ങൾ, ന്യൂനപക്ഷങ്ങൾ — ഇവർ disproportionate ആയി ബാധിക്കപ്പെട്ടോ? ഈ ചോദ്യങ്ങൾക്ക് അടിസ്ഥാന ഡാറ്റ പ്രസിദ്ധീകരിക്കാൻ ECI തയ്യാറാകാത്തത്, സംശയം ആരോപകരിൽ അല്ല, സ്ഥാപനത്തിനുള്ളിലാണെന്ന് തെളിയിക്കുന്നു.
ഇവയെല്ലാം ചേർത്തുനോക്കുമ്പോൾ, ഇന്ന് ഇന്ത്യ നേരിടുന്ന പ്രതിസന്ധി ഒരു വ്യക്തിയുടേയോ ഒരു തെരഞ്ഞെടുപ്പിന്റേയോ പ്രശ്നമല്ല. അത് institutional capture എന്ന വലിയ കഥയാണ്. ഭരണഘടന രൂപകൽപ്പന ചെയ്തപ്പോൾ, തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ കളിക്കളത്തിലെ റഫറിയായിരുന്നു — ആരുടെയും പക്ഷം പിടിക്കാത്ത, നിയമം മാത്രം നോക്കുന്ന അധികാരി. ഇന്ന് ആ റഫറി കളത്തിന്റെ ഒരു വശത്ത് നിൽക്കുന്നു എന്ന സംശയം ശക്തമാകുന്നു. റഫറിയുടെ വിശ്വാസ്യത നഷ്ടപ്പെടുമ്പോൾ, കളിയുടെ ഫലം നിയമപരമായാലും ന്യായമായതായി തോന്നില്ല.
ജനാധിപത്യം വോട്ട് രേഖപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു ദിവസത്തിലേക്ക് ചുരുങ്ങുന്നില്ല. അത് വോട്ടർ ലിസ്റ്റുകൾ തയ്യാറാക്കുന്ന മേശകളിലും, നിയമന ഫയലുകൾ ഒപ്പിടുന്ന മുറികളിലും, ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെടുമ്പോൾ മറുപടി നൽകുന്ന പത്രസമ്മേളനങ്ങളിലും ജീവിക്കുന്നു. ഈ ഇടങ്ങളിൽ എല്ലാം മൗനം, അസ്പഷ്ടത, എക്സിക്യൂട്ടീവ് ആധിപത്യം — ഇവ സാധാരണമാകുമ്പോൾ, തെരഞ്ഞെടുപ്പ് നടക്കും; പക്ഷേ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ആത്മാവ് ശോഷിക്കപ്പെടും. ഇന്ത്യ ഇന്ന് നിൽക്കുന്നത് അതീവ ഗുരുതരമായ ആ അതിരിലാണ്.