2025ലെ അന്താരാഷ്ട്ര മനുഷ്യാവകാശ ദിനം പ്രഖ്യാപിക്കുന്ന “Human Rights, Our Everyday Essentials” എന്ന തീം ലോകം മുഴുവൻ ഇല്ലാത്ത അവസ്ഥയിലേക്ക് നീങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ അത്യന്തം നിർണ്ണായകമായ ഒരു ചട്ടപ്രമാണം പോലെ ഉയർന്നുനിൽക്കുകയാണ്; മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ ജീവിതത്തിന്റെ അനിവാര്യങ്ങളായി തിരിച്ചറിയുക എന്നത് ഇപ്പോൾ ഒരു ദാർശനിക വാദമല്ല, മറിച്ച് ആഗോള രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെയും സൈനിക പുനഃക്രമീകരണത്തിന്റെയും സാമ്പത്തിക അനിശ്ചിതത്വത്തിന്റെയും നടുവിൽ മനുഷ്യൻ തന്റെ പ്രതിദിന ജീവിതം സംരക്ഷിക്കാൻ നടത്തുന്ന പ്രയത്നത്തിന്റെ ഏറ്റവും യുദ്ധമേഖലാസമാണെന്ന ബോധ്യമാണ്.
മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ഭക്ഷണത്തിൽ, വെള്ളത്തിൽ, വാസസ്ഥലത്തിൽ, വിദ്യാഭ്യാസത്തിൽ, ആരോഗ്യത്തിൽ, അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യത്തിൽ, വ്യക്തിയുടെ മാന്യതയിൽ, ജോലിയുടെ ഉറപ്പിൽ, സുരക്ഷിതമായ പൊതുജീവിതത്തിൽ ഇവയിൽ ഒക്കെ ലയിച്ചിരിക്കുന്ന ശ്വാസവായുവാണ്; എന്നാൽ ആശ്ചര്യകരമായി ഈ മര്യാദകൾ ലഭ്യമാകുന്നത് ഓരോരുത്തരുടെയും ജന്മാവകാശമായിട്ടല്ല, മറിച്ച് ലോകത്തിന്റെ ഏത് ഭാഗത്താണ് ജീവിക്കുന്നത്, ഏത് ശക്തിബ്ലോക്കാണ് അവിടെ നിയന്ത്രണം നടത്തുന്നത്, ആ പ്രദേശത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സംവിധാനങ്ങൾ എത്രത്തോളം ജനാധിപത്യപരമാണ്, എത്രമാത്രം ആഗോള സാമ്പത്തികരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ കുടില്പണി അവിടെ നട്ടുവളരുന്നുണ്ട് എന്നതുപോലുള്ള ഇരുണ്ട ചക്രവാളങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇന്ന് അവ ലഭിക്കുന്നത്. മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ജീവിതത്തിന്റെ സന്തോഷത്തിൽ, സുരക്ഷയിൽ, സമാധാനത്തിൽ, ഒരു കുട്ടിയുടെ ചിരിയിൽ, മാതാപിതാക്കളുടെ അഭയത്തിൽ, ഒരു തൊഴിലാളിയുടെ വിയർപ്പിന്റെ മാന്യതയിൽ, ഒരു സ്ത്രീയുടെ വഴിയിലൂടെ ഭയമില്ലാതെ നടക്കാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യത്തിൽ ഇവയിൽ ഓരോന്നിലും ജീവിക്കുന്നതാണെങ്കിലും, ലോകം ഇപ്പോൾ കാണിക്കുന്നത് മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ ആഗോള ശക്തികൾ തങ്ങളുടെ രാഷ്ട്രീയ തന്ത്രങ്ങളുടെ ഇടപാടുമേശയിൽ വച്ചുകൊണ്ടുള്ള ഒരു കറൻസി പോലെയാണ് കാണുന്നത് എന്ന കഠിനമായ സത്യമാണ്.
റഷ്യ യുക്രെയ്ൻ യുദ്ധം നാലാം വർഷത്തിലേക്ക് നീളുമ്പോൾ മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ഒരു ഭൂമിശാസ്ത്രീയ തർക്കത്തിന്റെ collateral word മാത്രമായിത്തീർന്നിരിക്കുകയാണ്; യുദ്ധത്തിന്റെ നടുവിൽ കുട്ടികൾ മരിക്കുന്നു, വയോധികർ തള്ളിപ്പോകുന്നു, വീടുകൾ നശിക്കുന്നു, ആശുപത്രികൾ തകർന്നടിയുന്നു ഈ എല്ലാത്തിനെയും മറികടന്ന് വലിയ ശക്തികൾ ഓരോന്നും “മനുഷ്യാവകാശ സംരക്ഷണം” എന്ന പേരിൽ യുദ്ധത്തെ ന്യായീകരിക്കാനും പിന്തുണയ്ക്കാനുമാണ് ശ്രമിക്കുന്നത്. ഗാസയിൽ നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന അനന്തരഹിംസയിൽ ആശുപത്രികളും സ്കൂളുകളും അഭയകേന്ദ്രങ്ങളും ഇന്ധനത്തിന്റെ ക്ഷാമവും ഭക്ഷണത്തിന്റെ വിച്ഛേദനവും ആധുനിക ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും ക്രൂരമായ മനുഷ്യാവകാശലംഘനങ്ങളിലൊന്നായി രേഖപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ, ലോകശക്തികൾ രണ്ട് നിരകളായി നിന്ന് ഈ ദുരന്തത്തെ തങ്ങളുടെ ബ്ലോക്ക് രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഭാഗമാക്കി മാറ്റുകയാണ്. മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ഈ യുദ്ധങ്ങളിൽ ഒരു പടികല്ലുപോലുമല്ല; അവ മരണത്തിന്റെ സംഖ്യകളുടെ പിന്നിലെ മനുഷ്യന്റെ നിലവിളിയാണ്.
ലോകത്തിന്റെ മറ്റേ അറ്റത്ത്, അമേരിക്കയിൽ കുടിയേറ്റക്കാരുടെ അവകാശങ്ങളെ നിയമനിർമ്മാണത്തിന്റെ പേരിൽ ക്രമേണ തുരന്നുകളയുന്ന പുതിയ സംസ്ഥാനം കുടിയേറ്റക്കാരെ “നിയമലംഘകരായി” ചിത്രീകരിച്ച് അതിർത്തിയിൽ മനുഷ്യാവകാശം പൂർണ്ണമായും നിഷേധിക്കുന്ന ഒരു സംവിധാനം പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നു. യൂറോപ്പ് സമുദ്രരക്ഷാ നിയമങ്ങൾ കർശനമാക്കി മെഡിറ്ററേനിയൻ കടലിൽ കുടുങ്ങി മരിക്കുന്ന ആയിരങ്ങളെ ഒരു കേന്ദ്രബിന്ദുവാക്കി മനുഷ്യാവകാശങ്ങളുടെ ഉയർന്ന പാഠങ്ങൾ പഠിപ്പിച്ചിരുന്ന തന്റെ നരേറ്റീവിനെ തന്നെ മറിക്കുന്നതിൽ ആ അപകടകരമായ മഹാസിദ്ധാന്തപരമായ പാളിച്ചയിലേക്ക് വീഴുകയാണ്. ആഫ്രിക്കയുടെ കൊമ്പിൽ ക്ഷാമം നാലാം വര്ഷത്തിലേക്ക് നീളുമ്പോൾ ലോകം ‘സഹായ നയതന്ത്രം’ എന്ന പേരിൽ ഭക്ഷണവും മരുന്നും രാജ്യാന്തര രാഷ്ട്രീയ ഇടപാടുകളുടെ ചിപ് ആയി ഉപയോഗിക്കുന്നു, അങ്ങനെ ജീവൻ നിലനിർത്താനുള്ള മനുഷ്യാവകാശം വികസനരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഒരു ജോക്കർ കാർഡായി മാറുന്നു. ചൈനയുടെ ‘വികസനാവകാശം’ എന്ന വലിയ വാഗ്ദാനം പല ദക്ഷിണദേശീയ രാഷ്ട്രങ്ങളെയും കടബാധ്യതയുടെ വലയത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നതോടെ വാസസ്ഥലം, കുടിവെള്ളം, ആരോഗ്യപ്രവേശനം എന്നിവയുടെ പേരിൽ മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ഒരു സാമ്പത്തികപടവാളിന്റെ ഭാഗമാകുന്നു.
ഇന്ത്യയുൾപ്പെടെ ഏഷ്യൻ രാഷ്ട്രങ്ങൾ ഭൂപ്രദേശീയ ശക്തിബാലൻസുകളുടെ മാറ്റങ്ങൾ മൂലം തങ്ങളുടെ മനുഷ്യാവകാശ നയങ്ങൾ പുനഃക്രമീകരിക്കേണ്ട ഒരു നിർബന്ധത്തിലേക്കാണ് നീങ്ങുന്നത്: സുരക്ഷയെ മുൻനിർത്തുന്ന നയങ്ങൾ അടിസ്ഥാന സ്വാതന്ത്ര്യങ്ങൾ കുരുക്കുമ്പോൾ “അഭിപ്രായ സ്വാതന്ത്ര്യം” എന്ന ജീവൻപകർച്ചാവകാശം ദേശീയസുരക്ഷാ നിയമങ്ങളുടെ നിഴലിൽ ദുര്ബലമാവുന്നു; അതേസമയം സാമൂഹ്യസുരക്ഷാ സംവിധാനങ്ങളിൽ ലഭിക്കുന്ന കുറവുള്ള നിക്ഷേപം ആരോഗ്യവും ഭക്ഷണവും പോലുള്ള പ്രാഥമിക അവകാശങ്ങളെ തന്നെ വിപണികളുടെയും സ്വകാര്യവത്കരണത്തിന്റെയും അനിശ്ചിതത്വങ്ങളിൽ പെടുത്തുന്നു. ആഗോളതലത്തിൽ ആർട്ടിഫിഷ്യൽ ഇന്റലിജൻസ് പവർകൾ ഉയരുന്ന കാലത്ത് സ്വകാര്യതാ അവകാശം പുതിയ രീതികളിൽ തന്നെ ആക്രമിക്കപ്പെടുന്നു; വ്യക്തിയുടെ വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ വലിയ ടെക് കമ്പനികളുടെ ഡാറ്റാബാങ്കുകളിലേക്കു ഒഴുകിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു, അത് രാജ്യങ്ങൾക്കും കമ്പനികൾക്കും മനുഷ്യരെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന പുതിയ രീതികൾ നൽകുന്നു. അതേസമയം ഡിജിറ്റൽ നിരീക്ഷണം “ദേശീയ സുരക്ഷ” എന്ന പേരിൽ സാധാരണക്കാർക്ക് മുകളിലൂടെ ഒരു അസ്പഷ്ടമായ വലിയ കണ്ണ് പോലെ തൂങ്ങിയിരിക്കുകയാണ്, ഇത് അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യവും സ്വകാര്യതയും ജനാധിപത്യപരമായ സംഭാഷണവും ക്ഷയിപ്പിക്കുന്നു. ഇതെല്ലാം നടക്കുന്ന ഒരു സമയത്ത്, 2025 ലെ മനുഷ്യാവകാശ ദിനം മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ പ്രതിദിനജീവിതത്തിന്റെ അനിവാര്യങ്ങളായി തിരിച്ചറിയണമെന്ന് പറയുന്നത്, വാസ്തവത്തിൽ ലോകം നേരിടുന്ന ഏറ്റവും വലിയ രാഷ്ട്രീയ-നൈതിക പ്രതിസന്ധിയ്ക്കെതിരെ ഉയർന്ന ഒരു ആഗോള മനുഷ്യാവകാശ വിളിയാണ്.
കാരണം മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ഒരു വലിയ നയരേഖയല്ല; അവ ഓരോ വ്യക്തിയുടെ പ്രതിദിന ജീവിതത്തിൽ കണ്ടെത്തപ്പെടേണ്ട ഒരു ശ്വാസവായുവാണ്. ഒരു കുടുംബത്തിന് സുരക്ഷിതമായി ഉറങ്ങാൻ കഴിയുന്നത്, ഒരു അമ്മക്ക് തന്റെ കുട്ടിയെ സ്കൂളിലേക്കയയ്ക്കാൻ കഴിയുന്നത്, ഒരു തൊഴിലാളിക്ക് മാന്യമായ വേതനം ലഭിക്കുന്നത്, ഒരു ശിശുവിന് ശുദ്ധജലം കുടിക്കാൻ സാധിക്കുന്നത്, ഒരു സ്ത്രീക്ക് ജോലി സ്ഥലത്ത് സുരക്ഷിതത്വം അനുഭവിക്കാൻ കഴിയുന്നത് ഇവയൊക്കെ മനുഷ്യാവകാശം യാഥാർത്ഥ്യത്തിലേക്ക് ഇറങ്ങി വരുന്ന നിമിഷങ്ങളാണ്. പക്ഷേ ഈ നിമിഷങ്ങൾ എല്ലാറ്റിനും മുൻപ് ലോകത്തിന്റെ ആന്തരിക-ബാഹ്യ ശക്തികളാൽ നിർണ്ണയിക്കപ്പെടുമ്പോൾ, മനുഷ്യാവകാശങ്ങളുടെ ലഭ്യതയിൽ ഒരു പുതിയ ജിയോപൊളിറ്റിക്കൽ അസമത്വം രൂപപ്പെടുന്നു: സമ്പന്ന രാഷ്ട്രങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ അവകാശസുരക്ഷ ലഭിക്കുമ്പോൾ ദുര്ബല രാഷ്ട്രങ്ങൾ അന്തർദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിൻറെ പോരങ്കണത്തിൽ തകർന്നുപോകുന്നു. മനുഷ്യാവകാശങ്ങളുടെ സർവസാധാരണത്വം ഈ അസമത്വത്തെ ചോദ്യം ചെയ്യാനാണ് ഉപയോഗിക്കേണ്ടത്; എന്നാല് ലോകം ഇപ്പോൾ ചെയ്യുന്ന കാര്യം അതിന്റെ വിരുദ്ധമാണ് മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെ രാജ്യങ്ങളുടെ സൈനിക, സാമ്പത്തിക, നയതന്ത്ര തന്ത്രങ്ങളുടെ ഭാഗമാക്കുകയാണ്. ഇതിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ കൈവരിക്കാവുന്ന യാഥാർത്ഥ്യമാണെന്ന ക്യാംപെയിൻ സന്ദേശം ഒരു വലിയ സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ പുനർജന്മത്തിന്റെ നിർദ്ദേശമാണ്: മനുഷ്യാവകാശങ്ങളുടെ യഥാർത്ഥ സംരക്ഷണം നിയമസഭകളിൽ അല്ല, ജനങ്ങളുടെ മനസ്സിലാണ് ആരംഭിക്കുന്നത്; സർക്കാരുകൾ ചെയ്യുന്ന കാര്യങ്ങൾ ആവശ്യമാണെങ്കിലും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളുടെ അന്തിമ രക്തം പൗരന്മാരുടെ സംസ്കാരത്തിലാണ്.
ദിനചര്യയിൽ മനുഷ്യർ പരസ്പരം കാണിക്കുന്ന ബഹുമാനം, നീതി, കരുണ, ധൈര്യം ഇവയാണ് മാനുഷികതയുടെ പുതിയ ജിയോപൊളിറ്റിക്കൽ പ്രതിരോധം. അനീതിക്കെതിരെ ഒരു വാക്ക് പറയുന്നത് ഒരു മുഴുവൻ സമൂഹത്തിന്റെ മനുഷ്യാവകാശ ചെങ്കോട്ട ഉയർത്തുന്ന ഒരു ചെറു മാറ്റമാണ്; ഹേറ്റ് സ്പീച്ചിനെ നിരാകരിക്കുന്നത് ആഗോള വിശ്വവിഭജന രാഷ്ട്രീയത്തെ ചെറുക്കുന്ന ഒരു സിവിക് പ്രതികരണമാണ്; കുടിയേറ്റക്കാരനെ സഹായിക്കുന്നത് രാജ്യാന്തര തലത്തിൽ മനുഷ്യവിരുദ്ധതയെ ചെറുക്കുന്ന ഒരു നൈതിക പ്രവര്ത്തനമാണ്; തൊഴിലാളിയുടെ വേതനം സംരക്ഷിക്കുന്നത് സാമ്പത്തിക-രാഷ്ട്രീയമായ ശോഷണത്തിന്മേലുള്ള ഒരു പ്രായോഗിക പ്രതികരണമാണ്. മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ജീവിതത്തിന്റെ സാധാരണ സുഖങ്ങളാണ്, പക്ഷേ അവ സംരക്ഷിക്കപ്പെടുന്നില്ലെങ്കിൽ ഏറ്റവും സാധാരണക്കാരുടെ ജീവിതം തന്നെ ഭൂകമ്പത്തിന്റെ നിലവിളികളിലേക്കാണ് വീഴുക. അതിനാൽ മനുഷ്യാവകാശ ദിനം ഒരു വാർഷിക ചടങ്ങല്ല; അത് ലോകത്തിന്റെ ഭാവി ആർക്കാണെന്നും മനുഷ്യരാശിയുടെ ആത്മാവിന്റെ ഭാരവും ആരുടെ തോളിലാണെന്നും വെളിപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു പൊതു നിരൂപണദിനമാണ്. മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ഒരാളുടെ ആശ്വാസവും മറ്റൊരാളുടെ രാഷ്ട്രീയ മുദ്രാവാക്യവുമാകരുത്; അവ ഒരിക്കലും ഒരു രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ശക്തിപ്രദർശനത്തിന്റേയും മറ്റൊരു രാഷ്ട്രത്തിനെതിരായ നയതന്ത്ര ആയുധത്തിന്റേയും രൂപത്തിലേക്ക് ചുരുങ്ങരുത്. മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ മനുഷ്യന്റെ ജന്മാവകാശമായിരിക്കണം, ദേശീയതയുടെ സമ്മാനമോ ബ്ലോക്ക് രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ പാരിതോഷികമോ അല്ല. ഈ സുതാര്യവും കഠിനവുമായ സത്യമാണ് 2025 ലെ തീം നമ്മോട് വീണ്ടും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്നത് മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ ജീവിതത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങളാണ്, അവ സംരക്ഷിക്കപ്പെടുന്നിടത്ത് മാത്രമേ ലോകം യഥാർത്ഥത്തിൽ സമാധാനവും സ്വാതന്ത്ര്യവും മനുഷ്യഗൗരവവും കൊണ്ടുള്ള ഒരു നാളെയിലേക്ക് പോകാൻ കഴിയൂ.