ഡൽഹിയിലെ കനത്ത വായു മലിനീകരണത്തെ തുടർന്ന് ശുദ്ധവായുവിനായി വിദ്യാർത്ഥികൾ നടത്തിയ സമാധാനപരമായ പ്രകടനം, അതിവേഗം “ദേശസുരക്ഷ ഭീഷണി” എന്ന നറേറ്റീവിലേക്ക് പരിവർത്തനം ചെയ്യപ്പെട്ട സംഭവമാണ് 23 നവംബർ ഇന്ത്യാഗേറ്റിന് സമീപം നടന്നത്. വായുവിൻ്റെയും പൊതുജനാരോഗ്യത്തിൻ്റെയും അവകാശം ഉന്നയിച്ച വിദ്യാർത്ഥികളെ പോലീസിൻ്റെ ബലപ്രയോഗത്തിലൂടെ തടങ്കലിൽ ആക്കി, പിന്നീട് BNS-എആർ ഗൗരവമേറിയ കുറ്റവിഭാഗങ്ങൾ ചുമത്തി, “നക്സൽ ബന്ധം പരിശോധിക്കുന്നു” എന്ന നിലപാട് സ്വീകരിച്ചതോടെ സംഭവം മനുഷ്യാവകാശ ചട്ടക്കൂടിൽ ആശങ്കാജനകമായി ഉയർന്നു. പെരുമാറ്റപരമായ നിയന്ത്രണത്തിന് പകരം പ്രതിരോധത്തിൻ്റെ ഭാഷയാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നതെന്ന് ഈ ഇടപെടലുകൾ വ്യക്തമായി സൂചിപ്പിക്കുന്നില്ല.
വായുമലിനീകരണം മൂലം ഡൽഹി നേരിടുന്ന ആരോഗ്യഭീഷണിയെക്കുറിച്ച് സെൻ്റർ ഫോർ സയൻസ് ആൻഡ് എൻവയോൺമെൻ്റ് (സിഎസ്ഇ) കഴിഞ്ഞ ശീതകാലത്ത് പുറത്തുവിട്ട റിപ്പോർട്ടുകൾ വ്യക്തമാണ്: PM2.5 നിരക്ക് WHO മാനദണ്ഡങ്ങളെ മറികടന്നു, ശ്വാസകോശ ഹൃദ്രോഗങ്ങൾ വർധിച്ചതായും രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയും സൗത്ത് ഏഷ്യയെ സംബന്ധിച്ച ആഗോള രോഗങ്ങളുടെ പഠനങ്ങളും വായു മലിനീകരണവും ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യനിര മരണകാരണങ്ങളിൽ ഒന്നായി തുടരുന്നതായി വ്യക്തമാക്കുന്നു. അതായത്, വിദ്യാർത്ഥികൾ ഉയർത്തിയ ആവശ്യങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയ ആഹ്വാനം അല്ല; അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിൽ “ശുദ്ധവും ആരോഗ്യകരവുമായ പരിസ്ഥിതി” എന്ന അടിസ്ഥാന മനുഷ്യാവകാശത്തെപ്പറ്റിയാണ് അംഗീകരിച്ചത്.
ഡൽഹിയിൽ നടന്ന ഈ പ്രതിഷേധത്തിൽ, CPI (മാവോയിസ്റ്റ്) നേതാവ് മദവി ഹിദ്മയെ കുറിച്ചുള്ള മുദ്രാവാക്യങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി മുഴുവൻ പ്രക്ഷോഭവും “മാവോയിസ്റ്റ് പ്രചരണം” കോണിൽ കൊണ്ടുവന്ന് BNS 74, 79, 115(2), 132, 221, 223A, 121(1), 126(2), 3(5) പരാതിയുള്ള വകുപ്പുകൾ ചുമത്തിയതാണ് ഇപ്പോഴത്തെ വിവാദത്തിൻ്റെയും ആശങ്കയുടെയും കേന്ദ്രത്തിൽ. കേരളത്തിലെ ആദിവാസി വിദ്യാർത്ഥിയായ അക്ഷയ് ഇ.ആർ. വരെ. PTI പകർത്തിയ ദൃശ്യങ്ങളിൽ അക്ഷയിയെ തറയിൽ കുത്തിവീഴ്ത്തി, ഒരു കോൺസ്റ്റബിൾ നെഞ്ചിൽ കയറി അമർത്തി പിടിക്കുന്നത്, മറ്റ് ഉദ്യോഗസ്ഥർ കൈകൾക്കും കാലുകൾക്കും ബലപ്രയോഗം നടത്തുന്നതും വ്യക്തമായി. കാണപ്പെട്ടു. ഈ ദൃശ്യങ്ങൾ വ്യാപകമായ വിമർശനത്തിന് വഴിവെച്ചിട്ടുണ്ട്.
ഈ സംഭവത്തിൽ പോലീസിൻ്റെ പ്രതികരണം അതിക്രമമാണെന്ന ആരോപണം ഉയരുമ്പോൾ, ആംനസ്റ്റി ഇൻ്റർനാഷണലും ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്സ് വാച്ചും മുമ്പ് തന്നെ ഇന്ത്യയിൽ സമാധാനപരമായ പ്രക്ഷോഭങ്ങൾക്ക് qarşı നടത്തിയ നടപടി കൂടുതൽ സുരക്ഷിതമായ രീതിയിലേക്ക് മാറലുണ്ടെന്നും, ഭീകരവിരുദ്ധ നിയമങ്ങൾ വിയോജിപ്പ് അടിച്ചമർത്താൻ ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നതായി പതിവായി മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയിട്ടുണ്ടെന്നതും ശ്രദ്ധേയമാണ്. ഡൽഹിയിൽ രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത രണ്ട് FIR-കളും അതിൻ്റെ മാതൃക ആവർത്തിക്കുന്നു. ഒന്നാമത്തെ എഫ്ഐആർ ബാരിക്കേഡ് താണ്ടൽ, മുദ്രാവാക്യങ്ങൾ വിളിക്കൽ, പെപ്പർ സ്പ്രേ ഉപയോഗം തുടങ്ങിയ കുറ്റങ്ങളാണ് ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നത്. രണ്ടാം എഫ്ഐആർ സിറ്റ്-ഇൻ പ്രക്ഷോഭം “ഹിംസാത്മകമായി മാറി” എന്ന പൊതു ആരോപണത്തോടൊപ്പം “നക്സൽ ബന്ധം പരിശോധിക്കുന്നു” എന്ന പരാമർശവും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. പ്രത്യക്ഷ തെളിവുകളുടെ അഭാവത്തോടൊപ്പം തന്നെ സമാനമായ കുറ്റങ്ങൾ ചുമത്തുന്നത് പൗരപ്രക്ഷോഭത്തെ ക്രിമിനലൈസ് ചെയ്യുന്ന പ്രവണതകളുടെ ഭാഗമാണെന്നത് നിരീക്ഷകർ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു.
യുഎൻ മനുഷ്യാവകാശ കൗൺസിൽ 2022-ൽ “ശുദ്ധവും ആരോഗ്യകരവുമായ പരിസ്ഥിതി മനുഷ്യാവകാശമാണെന്ന്” അംഗീകരിച്ച പശ്ചാത്തലത്തിൽ, കാലാവസ്ഥാ നീതി ആവശ്യപ്പെടുന്നവരെ കുറ്റവാളികളായി ചിത്രീകരിക്കുന്നത് അന്താരാഷ്ട്ര പൊരുത്തക്കേട് ഈ രാജ്യത്തെ. ബാധ്യതകളോട് വിരുദ്ധമാണ്. 2025-ലെ അന്താരാഷ്ട്ര നീതിന്യായ കോടതി ഉപദേശം കൂടി ഇതേ നിലപാട് ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നു ,പരിസ്ഥിതി ദോഷം തടയുന്നതും, പൊതു ആരോഗ്യസംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുന്നതുമാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ മുൻനിര ഉത്തരവാദിത്വം. എന്നാൽ ഇവിടെ, മലിനീകരണ നിയന്ത്രണനടപടികൾക്കുപകരം, ആ പ്രശ്നം ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചവരെയാണ് നിയമത്തിൻ്റെ കഠിനഭാഗത്തേക്ക് തള്ളുന്നത്.
ഈ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, വിദ്യാർത്ഥികളുടെ വാദം “ഞങ്ങൾ ഡൽഹിയിൽ ശ്വാസംമുട്ടുന്നു; ശുദ്ധവായുവിനാണ് ഞങ്ങൾ എത്തിയിരിക്കുന്നത്; നമ്മെ രാഷ്ട്രീയമുദ്ര കൊടുക്കുന്നത് എന്തിന്?”
പോലീസും ഭരണകൂടവും സ്വീകരിച്ച സമീപനം, ശ്വാസാവകാശം ചോദിക്കുന്ന പൗരാവകാശത്തെ ഒരു സുരക്ഷാ ഭീഷണിയായി പുനർനിർവചിക്കുന്നതായാണ് മനുഷ്യാവകാശ അഭിഭാഷകരുടെ വിലയിരുത്തൽ. പൊതുജനാരോഗ്യ പ്രശ്നം വിഷവായു ഒഴിവാക്കുന്നതിന് പകരം, അതിനെതിരെ ശബ്ദമുയർത്തുന്നവരെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതും, നിഗൂഢബന്ധങ്ങൾ, എഫ്ഐആർ, റിമാൻഡ്, “തുടർ അന്വേഷണം” എന്നീ സ്ഥിരഘടകങ്ങളിലൂടെയുള്ള ശബ്ദം മലിനീകരണം കൂടിയാണ് ഇപ്പോഴത്തെ നടപടികളുടെ സ്വഭാവം.
പരിസ്ഥിതി നയങ്ങളുടെ അപാകതയും, പൊതുജനാരോഗ്യ അപകടങ്ങളും ഗുരുത്വവും തെളിയിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള സാഹചര്യമാണെങ്കിലും, നയപരമായ ഇടപെടലുകളിൽ കൃത്യമായ നടപടികൾക്ക് പകരം പോലീസിൻ്റെ ശക്തി, നിയമങ്ങൾ ഭാരമേറിയ വകുപ്പുകൾ, ദേശീയ സുരക്ഷാ ചട്ടക്കൂട് എന്നിവ ഉപയോഗിച്ച് പ്രതിഷേധത്തെ ക്രിമിനൽ നിയമത്തിൻ്റെ പരിധിയിലേക്ക് വലിച്ചിഴക്കുന്നത് ഭരണഘടനാധിഷ്ഠിത സ്വാതന്ത്യ്രങ്ങൾക്ക് നേരെയുള്ള പ്രതിരോധം ആയേ കാണാനാവൂ . ഈ സംഭവത്തിൽ പ്രത്യക്ഷമായത് ഒരു പരിസ്ഥിതി പ്രക്ഷോഭമല്ല; ജനാധിപത്യാവകാശങ്ങളും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളും കുറഞ്ഞു ക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഒരു നിയമ ഭരണ പ്രവണതയുടെ വ്യക്തമായ ഉദാഹരണമാണ്.